CPJ သတင္းလြတိလပ္ခြင့္ဆု ဧရာ၀တီ ကုိေအာင္ေဇာ္ ရရွိ

ဧရာ၀တီသတင္းဌာန အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ ကိုေအာင္ေဇာ္ (ဓာတ္ပံု - ေဖ့ဘုတ္စ္လူမႈကြန္ယက္)
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ဆံုး႐ႈံးေနၿပီး သတင္းသမားေတြဟာ ဖိႏွိပ္ဖမ္းဆီး ေထာင္ခ်ခံေနရတယ္လို႔ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဆုရွင္ ဧရာ၀တီသတင္းဌာန အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ ကိုေအာင္ေဇာ္ က ေျပာပါတယ္။

သူဟာ ႏို၀င္ဘာလ ၂၅ ရက္ေန႔က နယူးေယာက္ၿမိဳ႕မွာ က်င္းပတဲ့ CPJ သတင္းေထာက္မ်ား အကာကြယ္ ေပးေရး ေကာ္မတီရဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဆု ခ်ီးျမႇင့္ပဲြ အခမ္းအနားကို တက္ေရာက္ၿပီး ကိုယ္တိုင္ ဆုကို လက္ခံရယူခဲ့ပါတယ္။  အေသးစိတ္ကို မအင္ၾကင္းႏိုင္က တင္ျပထားပါတယ္။

CPJ ရဲ႕ Press Freedom Awards ႏိုင္ငံတကာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဆု ၂၀၁၄ ခုႏွစ္အတြက္ ခ်ီးျမႇင့္ခံရတဲ့ ဧရာ၀တီသတင္းဌာန အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ ကိုေအာင္ေဇာ္ ကေတာ့ ဒီဆုဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံက သတင္းလြတ္လပ္ ခြင့္ လႈပ္ရွားေနသူေတြကို ႏိုင္ငံတကာက အကာအကြယ္ေပး၊ အသိအမွတ္ျပဳတဲ့ ဆုအျဖစ္ ခံယူေၾကာင္း ဗီြအိုေအကို အခုလို ေျပာပါတယ္။

“က်ေနာ့္ရဲ႕ ဒီ ဧရာ၀တီ team တခုလံုးေရာ၊ ေနာက္ ျမန္မာျပည္တြင္းမွာ press freedom နဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ independent journalism နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ promote လုပ္ေနတဲ့ သူေတြကိုလည္း ေပးတယ္လို႔ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ခံစားရတယ္။ အဲ့ဒါကိုလည္း က်ေနာ္ share လုပ္ပါတယ္။ ဒီဆုကလည္း ဒီလိုအခ်ိန္မ်ိဳးမွာ ေရြးေပးတဲ့ကာလျဖစ္တယ္ဆိုေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ ေနာက္ကို ျပန္သြားေနတဲ့အခ်ိန္ ျဖစ္တယ္ဆိုၿပီး ေျပာေနၾကတဲ့၊ ျမင္ေနၾကတဲ့ကာလ၊ ပဋိပကၡေတြလည္း ပိုၿပီးေတာ့ မ်ားလာတဲ့ကာလ၊ တုိင္းျပည္မွာဆုိရင္လည္း press freedom ကို promote လုပ္ေနတဲ့ journalist ေတြ၊ အယ္ဒီတာေတြ ျပန္ၿပီး ေထာင္ခ်ခံေနရတဲ့ကိစၥ အဲ့ဒါမ်ိဳးေတြနဲ႔ ပတ္သက္တယ္ဆုိေတာ့ ဒီဆုက ဧရာ၀တီကိုေရာ၊ တျခား journalist ေတြ၊ reporter ေတြကိုလည္း အကာအကြယ္တခု အေနနဲ႔ ေပးတယ္၊ အသိအမွတ္ျပဳတဲ့ ပံုစံမ်ိဳးလို႔ က်ေနာ္ေတာ့ အဲ့လိုမ်ိဳး ခံစားရတယ္ေပါ့။”

ဧရာ၀တီသတင္းဌာနကို ၁၉၉၃ ခုႏွစ္မွာ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့တာပါ။ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပဲြ အၿပီး ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြေၾကာင့္ ျပည္ပအေျခစိုက္ သတင္းမီဒီယာတခ်ဳိ႕ ျပည္တြင္းမွာ သြားေရာက္ လုပ္ကိုင္ခြင့္ရတဲ့အထဲ ဧရာ၀တီလည္း ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔သတင္းဌာနအေနနဲ႔ ျပည္တြင္းသတင္းေဖာ္ျပခ်က္ေတြကို သတိထား ေစာင့္ၾကည့္ခံေနရတယ္လို႔ ကိုေအာင္ေဇာ္ က အခုလို ေျပာပါတယ္။

“က်ေနာ္တို႔ ဒီ ျပန္၀င္ခြင့္ ရတယ္ဆိုကတည္းကေပါ့ေလ က်ေနာ္တုိ႔လို အျပင္မွာေနတဲ့ သူေတြကို ဖိတ္ေခၚ တယ္ ေျပာေတာ့လည္း က်ေနာ္တုိ႔ ၀င္သြားတယ္ေပါ့ေလ ဒါေပမဲ့ အဲ့ဒီကာလအတြင္းမွာ က်ေနာ္တုိ႔က အရင္လိုပဲ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ရွိေနတဲ့ space ကို က်ေနာ္တုိ႔က မိမိအသံကို မေပ်ာက္ဘဲနဲ႔ ျမန္မာထဲမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ ေျမယာသိမ္းတဲ့ ကိစၥေတြ၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အၾကမ္းဖက္တဲ့ ကိစၥေတြ၊ ေနာက္ အခု ျဖစ္ေနတဲ့ ဘာသာေရး အဓိက႐ုဏ္းေတြ ေနာက္ journalist ေတြ၊ သတင္းေထာက္ေတြကို ဖမ္းဆီးႏွိပ္ကြပ္တဲ့ ကိစၥေတြ၊ ေနာက္ ျမန္မာျပည္မွာ အႀကီးအက်ယ္ လိုအပ္ေနတဲ့ national reconciliation ေပါ့ေနာ္ အမ်ိဳးသား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး ဆိုတဲ့ ကိစၥေတြ၊ corruption ေတြ၊ အဲ့ဒီ scandal ေတြ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားကို က်ေနာ္တို႔က စိုက္လိုက္မတ္တပ္ကို ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ဒါေၾကာင့္လည္း က်ေနာ္ထင္တယ္၊ အစိုးရ ကိုယ္တုိင္ကိုက က်ေနာ္တုိ႔ကို ေတာ္ေတာ္ မ်က္မုန္းက်ိဳးၿပီး ေခၚယူႀကိမ္းေမာင္း တာေတြ ေခၚယူၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ကို tone down လုပ္ဖို႔ေျပာခဲ့တာေတြ ရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။”

ဒါ့အျပင္ အရင္ စစ္အစိုးရ လက္ထက္ကထက္စာရင္ သတင္းမီဒီယာ လြတ္လပ္ခြင့္ ရလာတယ္ဆိုေပမဲ့ လက္ရွိ အာဏာရအစိုးရဟာ သတင္းသမားေတြကို ဖမ္းဆီးအေရးယူ၊ ေထာင္ခ် စတာေတြနဲ႔ ဖိႏွိပ္လာေန တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

“လြန္ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၁၊ ၂၀၁၂ က ရခဲ့တဲ့ က်ေနာ္တုိ႔ space က ျပန္ၿပီးေတာ့မ်ား နည္းသြားၿပီလားဆုိတဲ့ စိုးရိမ္မႈေတြ က်ေနာ္တို႔ ကိုယ္တိုင္မွာ ရွိပါတယ္။ ဒီဟာကိုလည္း က်ေနာ္တုိ႔ ဒီမွာပဲ briefing ေတြမွာလည္း က်ေနာ္တုိ႔ အဲ့ဒါကို ေျပာေနတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ cronies media ေတြ ေပၚလာတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြရဲ႕သားသမီးေတြက မီဒီယာေတြကို သူတို႔မွာပိုင္ဆုိင္တဲ့ ပစၥည္းေတြနဲ႔ ၀ယ္ထားတာေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဒီျပန္ၾကားေရး၀န္ႀကီးဌာနက အခုထက္ထိ အသက္ရွိေနေသးတယ္။ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားတာလည္းရွိတယ္။ အထူးသျဖင့္ တယ္လီေဗးရွင္းနဲ႔ ေရဒီယုိ ကို သူတို႔ပဲ ထိန္းခ်ဳပ္ထားတယ္။ အဲ့ဒါေတြကေတာ့ က်ေနာ္ထင္တယ္ ျမန္မာျပည္အတြက္ မေကာင္းတဲ့ လကၡဏာေတြပဲလို႔ က်ေနာ္တုိ႔ ယူဆရတယ္ေပါ့။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ သတင္းေထာက္ေတြ၊ journalist ေတြကို အခု ၁ ႏွစ္၊ ၂ ႏွစ္အတြင္းမွာ ျပန္ၿပီးေတာ့ ဖမ္းဆီးလာတဲ့ကိစၥေတြ၊ တခ်ိဳ႕ကိစၥက defamation ေလာက္ပဲ သြားရမယ့္ကိစၥမ်ိဳး၊ ဒါမွမဟုတ္ဘဲနဲ႔ civilian court မွာ fine ေပးလို႔ရလ်က္သားနဲ႔ ေလ်ာ္ေၾကးေပးလို႔ ရလ်က္သားနဲ႔ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ ေထာင္ခ်ပစ္တာေတြ၊ ေထာင္ခ်တဲ့ အခါမွာလည္း အရင္တုန္းက ၿဗိတိသွ် law ေတြကိုပဲ ျပန္သံုးၿပီးေတာ့ ေထာင္ခ်ပစ္တာေတြ၊ ၅ ႏွစ္ကေန ၁၀ ႏွစ္ ခ်ပစ္တာေတြက က်ေနာ္ထင္တယ္ ေကာင္းတဲ့အလားအလာ မဟုတ္ဘူးေပါ့။”

CPJ ရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္အရ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်ခံထားရတဲ့ သတင္းသမား ၈ ဦး ရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္အတြက္ CPJ ရဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဆုအတြက္ ဧရာ၀တီသတင္း ဌာန အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ ကိုေအာင္ေဇာ္ကို ေရြးခ်ယ္ခ်ီးျမႇင့္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းထဲမွာ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး မတိုင္ခင္ ျပည္ပလႈပ္ရွားမႈေတြမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ သတင္းေဖာ္ျပခ်က္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဧရာ၀တီသတင္းဌာနဟာ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္းအတြက္ အေရးပါခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ကလည္း အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု Stanford တကၠသိုလ္ကခ်ီးျမႇင့္တဲ့ Shorenstein သတင္းသမားဆုကို အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ ကိုေအာင္ေဇာ္ က လက္ခံရရွိခဲ့ပါတယ္။

အခု CPJ က ခ်ီးျမႇင့္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဆုကို ကိုေအာင္ေဇာ္ဟာ အျခား ႏိုင္ငံျခား သတင္းေထာက္ေတြျဖစ္တဲ့  အက်ဥ္းေထာင္က လြတ္ေျမာက္လာတဲ့ အီရန္သတင္းေထာက္ Siamak Ghaderi၊ ႐ုရွား Dozhd TV သတင္းဌာန အယ္ဒီတာ Milhail Zygar နဲ႔ ေတာင္အာဖရိက City Press သတင္းစာအယ္ဒီတာ Ferial Haffajee တို႔နဲ႔အတူ ရရွိခဲ့တာပါ။

CPJ ရဲ႕ ၂၄ ႀကိမ္ေျမာက္ ဆုေပးပဲြ အခမ္းအနားကိုေတာ့ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕မွာ ႏို၀င္ဘာလ ၂၅ ရက္ေန႔က က်င္းပခဲ့ၿပီး ကမၻာ့သတင္းဌာနေတြျဖစ္တဲ့ CNN, Reuters နဲ႔ Google တို႔ကလည္း ပါ၀င္ကူညီခဲ့ၾကပါတယ္။

VOA