ေတာကဂြက္ေထာ္က လြင္ျငိမ္းခ်မ္းေက်ာ္ကိုု ျပန္ရွင္းျပတာ

ေခါင္းစဥ္ကေတာ အဆင္ေျပသလိုု တပ္လိုုက္တာပါ.. တကယ္ေတာ ေမးလ္ထဲ ေရာက္လာတဲ့ စာပါ... တစ္လံုုးမွ မက်န္ေအာင္ ေသခ်ာ ဖတ္ၾကည္႔ျပီးေတာမွ က်ေတာ့ မိတ္ေဆြမ်ားလဲ ဖတ္ျပီး အားရေက်နပ္လိမ္႔မယ္လိုု႔ ထင္ျမင္မိလိုု႔ မိတ္သဂၤဟမ်ားအား မ ွ်ေဝလိုုက္ပါတယ္...  အားေပးလိုုက္ၾကပါအံုု... 

=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-

အခုလိုတင္ျပလာတာကိုေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ အမ်ားဖတ္နုိင္ေအာင္ ဗမာလိုပဲျပန္လိုက္ပါရေစ။ နားလည္ႏုိင္မွာပါ။

ေနာက္ ျပန္လည္ေဆြးေႏြးရင္း အမ်ားသိေစခ်င္၊ တင္ျပခ်င္တာေလးေတြရွိလို႔ပါ။

ကိုလြင္ျငိမ္းခ်မ္းေက်ာ္ က ၂၀၀၃ မွာ ရန္ကုန္ YUFL ကဘြဲ႔ရတယ္။ ဦးက ၁၉၆၈ မွာွ ၁၀ တန္းေအာင္တယ္။ ၁၉၇၄ မွာ စက္မႈတကၠသိုလ္က ဘြဲ႔ရတာ ေၾကာင္႔ ရင္းႏွီးတဲ႔ သေဘာနဲ႔ တူေမာင္လို႔ပဲ ေခၚလိုက္ပါရေစ။

တူေမာင္လည္း Cedar Rapids, IA, Coe College က ၂၀၁၄ မွာ writing / economics နဲ႕ ေက်ာင္းျပီးမယ္လို႔ ဆိုထားေတာ႔ စာေရးခ်င္သူ ၀ါသနာရွင္တဦးလို႔ ယူဆႏုိင္တာေပါ႔။

စာေရးသူ အမ်ားစု ဟာ သူ႔အေတြး၊ သူဦးေဏွာက္ထဲေပၚလာတာ ကို ခ်ျပ ေဆြးေႏြးၾကတာပဲ။ စာဖတ္သူဆိုတာကလည္း လူအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ capacity အဆင္႔မတူတဲ႔ လူအစားစား ဖတ္ၾကျပီး မိမိ နားလည္သလို နားလည္ လိုက္ၾကတာပါပဲ။

တခါတရံ ေရးတဲ႔ သူရဲ႔ ဦးတည္ခ်က္ကတမ်ိဳး၊ စာဖတ္သူ အဓိပၸါယ္ ေကာက္လိုက္တမ်ိဳးျဖစ္သြားတတ္တယ္။

Printer ေတြကိုၾကည္႔ရင္ basic color ၄မ်ိဳးပဲရွိတယ္။ ဒီ ၄မ်ိဴးကိုပဲ ေပါင္းစပ္ျပီး အေရာင္မ်ိဳးစံု ေဖၚယူတာ မဟုုတ္လား။

ဒီလိုပဲ အေနာက္ကအနီ ျဖစ္ေနရင္ အေနာက္ခံ အစီမ္းကို အျပာေရာတာနဲ႔ ဘယ္တူပါ႔မလဲ။ ဆိုလိုတာက ရွျိပီးသား အေနာက္ခံ အေရာင္လို၊ Capacity အျပင္ မိမိရဲ႔ အေျခခံစိတ္ဓါတ္၊ စိတ္ခံအပၚလည္း မူတည္ျပန္တယ္။

တခါတရံလည္းမ်က္မျမင္ ပုဏၰား (၆)ေယာက္ ဆင္ၾကီးကိုစမ္းျပီး ေကာက္ခ်က္ခ်ၾက သလိုလည္းျဖစ္တတ္ပါေသးတယ္။ ေျပာေနတာကို Full Context နဲ႔ၾကည္မွ ျမင္ႏုိင္တာကို မိမိရဲ႔ဓါတ္ခံ စိတ္အထင္ နဲ႔ အတင္း Tunnel vision မီးေမာင္း ထိုးၾကည္႔ရင္ အရိပ္ဖုံးသြားတတ္တာေၾကာင္႔ အျမင္လြဲသြားတတ္တာလည္းရွိတတ္ပါတယ္။

ဆက္ျပီးအေသးစိပ္ မေဆြးေႏြးခင္ ဦးရဲ႔ basic assumptions နဲ႔ ခံယူူခ်က္တခ်ိဳ႕ကို ခ်ျပထားခ်င္တယ္။

(၁) ဦးအျမင္အရ အမ်ိဳးသားစိတ္ ဟာ အဓိက လို႔ခံယူတယ္။ Unabated Nationalist တေယာက္လို႔ ကိုယ္႔ကိုယ္ကိုကိုယ္ ခံယူထားတယ္။

(၂) ဒါေၾကာင္႔ ႏိုင္ငံေရး ယံုၾကည္ခ်က္ဟာ အမ်ိဳးသားေရးေအာက္မွာပဲရွိတယ္။

(၃) ဘာသာေရးကလြဲလို႔ absolute truth ဆိုတာမရွိ၊ ဒါေၾကာင္႔အားလံုးဟာ Relative truth ပဲလို႔ခံယူထားတယ္။

(၄) ဒါေၾကာင္႔ ဒီမိုကေရစီတုိ႔၊ Human Rights တုိ႔ဆိုတာဟာ Principle အရလက္ခံေပမဲ႔ ၊ implementation က်ေတာ႔ ကိုယ္႔ႏုိင္ငံရဲ႔ ပကထိ အေျခအေနအတိုင္း က်င္႕သံုးရမယ္။ သူမ်ားႏုိင္ငံက တည္ရွိမႈကို ျဖတ္ၾကည္႔ျပီး ပံုတူကူးခ် လုိ႔မရ

(၅) Fairness ဆိုတာလည္း relative ပဲ။ Absolute Fairness ဆိုတာ လက္ေတြ႔မွာ မရွိဖူး။ အားလံုးစာ Relative based ေတြၾကီးပဲ။

ဒါေၾကာင္႔ တိုင္းျပည္၊ လူမ်ိဳးနဲ႔ ဘာသာ ကိုေတာ႔ အေပ်ာက္ မခံႏုိင္ဖူး။ အထိမခံႏုိင္ဖူး။

ဒါေတြေပ်ာက္သြားရင္ Identity ေပ်ာက္သြားလိမ္႔မယ္။

ေကာင္းျပီ Identity ကစၾကည္႔ရေအာင္။

Identity မၾကည္႔ခင္၊ ကမၻာေပၚမွာ အေမရိကန္ႏုိင္ငံလို Land of Immigrants လို႔ေျပာႏုိင္တဲ႔ ႏုိင္ငံေတြဟာ လက္တစုပ္စာပဲရွိပါတယ္။ America, Australia, Canada, New Zealand တို႔ဟာ လူခံ Native ေတြကိုဖယ္ရွား တခ်ိဳ႔ဆို သတ္ျဖတ္ျပီးမွ လူျဖဴေတြက မတရားအႏုိင္က်င္႔ယူထားၾကျပီး သူမ်ားႏုိင္ငံကို ကိုယ္႔ႏုိင္ငံလုပ္ထားၾကတာပါ။ အေမရိကန္ေတြဟာ Native American ေတြျဖစ္တဲ႔ Red Indians ေတြကို ရက္ရက္စက္စက္ သတ္ျပီးမွ အျဖဴႏုိင္ငံကို ထူေထာင္ထားတာပါ။ အစက Immigrants ေတြဟာ အျဖဴေတြခ်ည္းပါပဲ။ ေနာက္ အမဲ ေတြကို ကၽြန္အျဖစ္ဖမ္းလာ Plantation ေတြမွာ တရိစၦန္ေတြ လိုခိုင္း။ ေနာက္မွ Industrialization မွာလူလိုမွ တျခား Immigrants ေတြကိုေခၚယူျပီးမွ၊ Multicultursim ေပၚလာမွ  Land of Immigrants ဆိုျပီးေၾကြးေၾကာ္ေနၾကတာပါ။ Australians ေတြ Tasmania မွာ Full-Blooded Aborigines, Australians Native ေတြကို သတ္ပစ္တာၾကားဖူးမွာပါ။ Australians ေတြကေတာ႕ ေၾကာက္ေၾကာက္လန္႔လန္႕နဲ႔ အခုတံခါးပိတ္၀ါဒ က်င္႔သံုးေနေလရဲ႕။

တူေမာင္က ၂၁ရာစုမွာေရာက္လာလို႔ What makes American (an American) ? ဆိုျပီးၾကီးၾကီးက်ယ္က်ယ္လာျပီး အသံေကာင္းဟစ္ႏုိင္တာပါ။ ၁၉ရာစု၊၂၀ရာစု ေခတ္ အစ မွာသာ တရုတ္တေယာက္အေနနဲ႕ အေမရိကား ကိုုေရာက္ လာပါလား မန္ခ်ဳးၾကက္ဆံမွီး က်စ္ျပီး California မွာေပါက္တူးကိုင္ျပီး မီးရထားလမ္းေဖါက္ေနရမွာပါ။ တရုတ္ေတြကို ကၽြန္လိုခိုင္း ဖို႔ေခၚလာတယ္ဆိုတာကိုေတာ႔ မေမ႔လိုက္နဲ႔ေနာ္။ Western အေမရိကား က မီးရထား လမ္းေတြဟာ Chinese labor ရဲ႔အက်ိဳးေက်းဇူးေတြေပါ႔။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။

အျဖဴအခ်င္းခ်င္းေတာင္ ေနာက္မွေရာက္လာတဲ႔ Italians ေတြ Polish ေတြအကုန္ အႏွိမ္ခံၾကရပါတယ္။ ပိုးလစ္ေတြကို ငထိုင္း ေတြဆိုျပီး ႏွိမ္လိုက္ေသးတယ္။ မၾကာေသးခင္ အခ်ိန္အထိ အျဖဴမွာမွ

WASP – White Anglo Saxon Protestant ေတြမွ အေမရိကားမွာ လူထင္တာပါ။ အခုလူခ်မ္းသာ မိသားစု (1%) အမ်ားဟာလည္း ဒီ WASP ေတြပါပဲ။ 1960s Martin Luther King တို႔ Civil Rights Movement ျပီးမွ colored-people ေတြကို လက္ခံလာၾကတာပါ။ ဒီေတာ႔မွ အာရွေတြလည္း ေရာေႏွာျပီး အသက္ရွဴေခ်ာင္လာတာပါ။

တူေမာင္က ပလို႔ဂ်ိ ဆို ျပီး စာအုပ္ကေလးကိုင္ျပီးေကာလိပ္ဂ်င္ ၾကီးျဖစ္သြားေတာ႔ အရင္႔အရင္ ေနာင္ေတာ္ၾကီးေတြလို အိုမိုင္ေဂါ႔ ငါနိဗၺန္ေရာက္သြားတယ္ထင္ခ်င္ထင္ေနမွာ။ Green Card နဲ႔လာရင္ ေတာင္၊ အေမရိကားမွာ (၅) ႏွစ္ မေနရေသးရင္ Naturalized citizen မျဖစ္ႏုိင္ေသးဖူး။ ငါ citizen ျဖစ္ရင္ဆိုျပီး စိတ္ကူးယဥ္ခ်င္ယဥ္ေနမွာ။ ေအးေလ အေသခံျပီးတိုက္ပြဲ ၀င္ေပးသြားတဲ႔ civil rights သူရဲေကာင္းေတြေၾကာင္႔ ဒီလိုအခြင္႔အေရးမ်ိဳးရေနတယ္မွတ္ပါ။ ၁၉၅၀ ခုႏွစ္ေတြ ၊ ၁၉၆၀ အစခုႏွစ္ေတြကမ်ား တူေမာင္အေမရိကား ေရာက္လာခဲ႔ရင္ ၀တ္ျဖဴဆင္က်ယ္နဲ႔ KKK Ku Klux Klan ဂိုဏ္းခ်ဳပ္ၾကီးေတြရဲ႔ မီးပံုပြဲမွာ ပညာအေပးခံခ်င္ရင္ခံေနရမွာ။ အမဲမဟုတ္ေတာ႔ လည္ပင္းၾကိဳးဂြင္း အစြပ္မခံရတာကိုပဲ ေက်းဇုးတင္ေနရဦးမွာ။

၁၉၈၀ခုႏွစ္ေတြက ေတာင္ ဂ်ပန္ေတြက စီးပြားေရး သိပ္တက္လာျပီး Detriot မွာ ကားကုမၸဏီေတြက အလုပ္ျဖဳတ္ၾကေတာ႔ တရုတ္တေယက္္၊ ဂ်ပန္ထင္ျပီး အသတ္ခံရ ဖူးတယ္။

9/11 ျဖစ္ျဖစ္ျပီးမွာ ေဗါင္းထုပ္ နဲ႔ ဆင္း (Singh) ကုလား ကို Texas မွာ မြက္စလင္ ထင္ျပီး စိတ္နာနာနဲ ပစ္သတ္ လိုက္တယ္။

ဒါေၾကာင္႔ Relative Truth လို႔ေျပာတာပါ။ အေျခနဲ႔ အခ်ိန္အခါ အေပၚမူုတည္တယ္ေလ။

တူေမာင္ေရာက္ေနတဲ႔ Cedar Rapids က နဲနဲေတာက်တယ္။ Red Necks ေတြမ်ားတယ္။ လူတိုင္းလိုလိုမွာလည္း ေသနပ္ရွိတယ္။ တရုတ္ျပည္ၾကီးခ်မ္းသာေနျပီး အေမရိကန္ေတြ ဒုကၡေတြ႔ေနေတာ႔ တရုတ္ျမင္ရင္ ခပ္ခ်င္ခ်င္နဲ႔ ပစ္သတ္သြားဦးမယ္။ ဦးအကိုက သူ PhD မလုပ္ခင္ ၁၉၈၄ ေလာက္မွာ U of I (Warerloo) မွာစာသင္တယ္။ ဦးက Quad City နားက Illinois မွာ Sr Engineer အလုပ္တန္းရတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ ေသျခာၾကည္႔ရင္ ဦးတို႔ေျခရာေတြ ေတြ႔ရင္ေတြ႔ႏုိင္မွာပါ။

အခုမွ မွ Multiculturism ဆိုျပီး ေၾကြးေက်ာ္လာလို႔ ႏုိင္ငံျခားသားေတြ အေနနဲ႔ပို အ၀င္ဆံ႔ လာသလို Naturalized Citizen ေတြကလည္း ငါအေမရိကန္ကြ လို႔ကုန္းေအာ္လာႏုိင္တာပါ။ ခုေတာ႔ refugee ေတြအေန နဲ႔လာလိုက္ၾကတာ ဆင္ေပါင္၀ဲရြာက အုန္းစိန္ေရာ သနပ္ပင္က ဂြက္ေထာ္ေရာ အေမရိကန္ စီတင္ဇင္ၾကီးေတြ ျဖစ္ေနေလရဲ႔။ တခ်ိန္ထဲမွာ ဆိုမာလီက အဗၺတူလတစ္ တို႔လည္း အေမရိကန္စီတင္ဇင္ၾကီးေတြ ျဖစ္ ကုန္္ၾကျပီေပါ႔။ မိမိဌါေနစီ ျပန္သြားၾကျပီး ေသနပ္ကိုင္ ဘာသာေရး အၾကမ္းဖက္ ေနတဲ႔ အဗၺတူလတစ္ ေတြလည္းရွိရဲ႔။

အေမရိကားတို႔လို Immigrants ေတြနဲ႔ တည္ေထာင္ထားတဲ႔ႏုိင္ငံ မဟုတ္ရင္ ႏုိင္ငံတိုင္းမွာ Native လူမ်ိဳးေတြရွိၾကတယ္။ ဂ်ာမဏီမွာ ဂ်ာမန္လူမ်ိဳးေတြရွိသလို၊ျပင္သစ္မွာ ျပင္သစ္လူမ်ိဳးေတြရွိတယ္ေလ။ တရုတ္ျပည္ၾကီးမွာလည္း ဟန္းတရုတ္ေတြက လူမ်ားစုပဲမဟုတ္လား။ ေဟာ ဂ်ဳးေတြနဲ႔ ပါလက္စတင္းလူမ်ိဳးေတြ နယ္ေျမလုေနၾကတာ၊ ခုထိမေျဖရွင္းႏုိင္ေသးဖူးမဟုတ္လား။ ဂ်ဴးေတြကအရင္ရွိတယ္၊ ေနာက္ ပါလက္စတင္းလူမ်ိဳးေတြက ဂ်ဴးေတြေမာင္း အထုတ္ခံရေတာ႔ ၀င္ေနၾကတယ္၊ ဂ်ဴးေတြျပန္လာျပီး ပါလက္စတင္းလူမ်ိဳးေတြကိုေမာင္းထုတ္ျပန္ေတာ႔ ျပႆနာက မရွင္းႏုိင္။ ဘယ္သူပိုင္လို႔ ေျပာမလဲ။

ထို႔နည္းတူစြာပဲ၊ Kosovo ဟာတကယ္က Serbs ေတြရဲ႔နယ္ေျမပဲ။ ေနာက္မွ Romanian ေတြေရာက္လာျပီးေနရာ ယူၾကတာ။ ေဟာ…ေတာၾကာေနေတာ႔ Kosovo ကို အေနာက္ႏုိင္ငံေတြက ၀ိုင္းေထာက္ခံ လုိက္ၾကေတာ႔ အခု Kosovo မွာ Serbs ေတြက လူနဲစုျဖစ္သြားျပီ။ ဘာသာလည္းမတူၾကဖူး။ Serbs ေတြက ခရိယန္ဘာသာ၀င္ေတြ။ Romanian ေတြက မြတ္စလင္ေတြ။

ဒါေၾကာင္႔ ႏုိင္ငံတိုင္းမွာ Native နဲ႔ Non Native ဆိုတာရွိတယ္။

လူမ်ိဴးေရးရႈေထာင္႔ကၾကည္႔ရင္ တခ်က္ကေလး သည္းညည္းခံလိုက္လွ်င္ျဖစ္ေစ၊ အားနာလိုက္လွ်င္ျဖစ္ေစ၊ Kosovo မွာလို အဖယ္ခံရမွာေပါ႔။

ထို႔နည္းတူစြာပဲ တမီး (Tamil) ေတြ သီရလကၤာမွာ က်ဴးေက်ာ္ေရာက္လာျပီး ေဟာ…ၾကာေတာ႔ျပည္နယ္ေတာင္းမယ္။ မရရင္လက္နက္ကိုင္ေသာင္းက်န္းၾကမယ္။ အမ်ားအားျဖင္႔ ျပီးရင္ေနာက္တဆင္႔ အႏွိမ္ခံရပါတယ္ဆိိုျပီး ဖင္ျပဲေအာင္ေအာ္ ျပီးရင္လြက္လပ္တဲ႔ ႏုိင္ငံေတာင္းၾကလိမ္႔မယ္။

အေမရိကန္နဲ႕ အေနာက္အုပ္စုဆိုတ႔ဲ ကိုလိုနီသမားေဟာင္း ေတြက သူမ်ားႏုိင္ငံဆိုရင္ Kosovo လုိ လြပ္လပ္တဲ႔တိုင္းျပည္တည္ေတာင္းခ်င္ရင္ ၀ိုင္းေထာက္ခံၾကပါလိမ္႔မယ္။ အဲအေမရိကန္ေတြဟာ ေတာင္ပိုင္း ကခြဲထြက္မယ္ဆိုေတာ႔ ျပည္ထြင္းစစ္ ေတာင္ ဆင္ႏႊဲလိုက္ၾကေသးတယ္။ Wyoming တို႔လို States ေတြမွာ လူဦးရည္ သိန္းဂဏန္းပဲရွိတယ္။ Congress မွာ အမတ္မင္း (၂)ေယာက္ (၃)ေယာက္ စီပဲရွိ ၾကတယ္။ နဂိုရ္ မူလပိုင္ရွင္ Red Indians ေတြကို Indians Nation ေထာင္ေပးပါလား။ ႏိုးႏုိးႏုိးပဲ။ စပိန္မွာ Basque, Galician နဲ႔ Catalan ခြဲထြက္ေရးအုပ္စုေတြရွိတယ္။ ဒါေတြကိုအကုန္ အစိုးရကႏွိမ္နင္း ျပစ္တာပဲ။ IRA ကိုလည္း အဂၤလိပ္ ေတြက သတ္ျပစ္တာပဲမဟုတ္လား။ ေဟာ သူတို႔ ေထာက္ခံတဲ႔ Georgia က South Ossetia နဲ႔ Abkhazia ျပည္နယ္ေတြက ရုရွားေတြက ခြဲထြက္ မယ္ ဆိုေတာ႔ အို ဆန္႔က်င္လိုက္ၾကတာ။ ျမန္မာႏုိင္ငံက တိုင္းရင္းသားေတြကို လာျပီး ပညာေပးၾကတိုင္း ခြဲထြက္ဖို႔ေျမွာက္ေပးၾကတာ ဒင္းတို႔ပဲ။ ေရႊဗမာ ေဒၚလာစားေတြက ေငြမ်က္ႏွာနဲ႔ ဘာမွမကန္႔ကြက္ ရဲၾကဖူး။ အမ်ိဳးသားစိတ္နဲ႔ၾကည္႔ရင္ စိတ္နာစရာ။

Rohingya ဆိုတာက Non Native။ က်ဳးေက်ာ္သူ။ ရခိုင္ေတြက Native။ ဒါကို ထင္ထင္ရွာရွား သိဖို႔လိုတယ္။

တခ်က္ကေလး သတိလြပ္လိုက္ရင္၊ ေနာင္တခ်ိန္မွာ ရခိုင္ေတြကို ေမာင္းထုတ္ျပီး လြပ္လပ္ေရးေတာင္းမွာပဲ။

ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္းေတာ္မွာ ျဖစ္တာသာၾကည္႔။

ဥါဏ္ၾကီးရွင္ ပညာတတ္ဆိုသူေတြက တကယ္ ဥါဏ္မရွိလို႔၊ သို႕မဟုတ္ အက္တစ္ဗစ္ ဆိုျပီးဘ၀င္ျမင္႔ေနၾကလို႔ အႏၱရယ္ကို မျမင္ၾကလို႔ ပါ။ အမ်ိဳးသား တာ၀န္မသိတာ ပါပါတယ္။ ေဒၚလာအရွင္ အျဖဴသခင္ေတြေၾကနပ္ေအာင္၊ အျဖဴေတြအၾကိဳက္၊ ဖင္ရက္ဆားျဖဴး ေၾကြးေက်ာ္ျပေနၾကတာပါ။ မႏၱေလးသားပါတဲ႔ အရွက္မရွိ Long Live Rohingyar လို႔ေအာ္ရဲေသးတယ္။ ဗမာေတြ ထီးနန္းဆိုက္ခဲ႔တဲ႔ ဒို႔မႏၱလာျပည္လည္း တရုတ္ျမိဳ႔ေတာ္ျဖစ္ေနျပီ။ ေဟာ ေဒၚလာမ်က္ႏွာနဲ႔ ကိုယ္႕ေမြးရပ္္ေျမကို ဘကၤာလီကုလားေတြ ပင္႔ဖိတ္လာျပန္ျပီ။ ႏုိင္ငံေရးနားမလည္ပဲ မလယ္ရႈပ္ ၀င္လုပ္လို႔ ေထာက္လွမ္းေရးေတြက ေကာင္းေကာင္း ပညာေပးလိုက္တာ ဟိုပင္ ဒီပင္ကူးတဲ႔ ေမ်ာက္ၾကီးဖင္ေခါင္းက်ယ္ ျဖစ္ျပီးျပီ၊ မမွတ္ေသးဖူး။ ဘကၤာလီကုလားေတြ ဘန္ဘူးေပးမွ အဘား၊ အဘား ေအာ္ေနရမယ္။

ရွင္းရွင္းျမင္ရမွာက Rohingyar ဆိုတာ Foreigner ။ ျမန္မာႏုိင္ငံသားမဟုတ္။

သူတို႕ကိုယ္တိုင္က အာရပ္ေတြသေဘၤာပ်က္ျပီး ေရာက္လာတာတာပါဆိုရင္ အာရပ္ေတြစီျပန္ပို႔လိုက္ေပါ႔

DNA အရ ဘကၤာလီကုလားေတြဆိုရင္လည္း သူတို႔ႏုိင္ငံကိုျပန္ ကန္ထုတ္လိုက္ေပါ႔။

ဒီေနရာမွာ စစ္အစိုးရရယ္၊ အာဏါရွင္ရယ္၊ ဒီမိုကရက္ရယ္၊ အတိုက္ခံရယ္ မရွိဖူး

Native နဲ႔ Non Native – Foreigner ပဲရွိတယ္။

Rohingyar ျပႆနာကို ဒီမိုကေရစီႏုိင္ငံျဖစ္လည္း ရွင္း ရမွာပဲ။ အခုလည္းရွင္းရမွာပဲ။

ဒါ ႏုိင္ငံနဲ႔ဆိုင္တယ္။ တမ်ိဳးသားလံုးနဲ႔ ဆိုင္တယ္။

Racism

ေကာင္းျပီး ဒါဆိုခင္ဗ်ားတို႔ဟာ Racists ေတြလို႔ မစြပ္စြဲ ႏုိင္ဖူးလား။

စြပ္စြဲႏုိင္တယ္။

WHY? Because, we all are Racists to some extent.

Every country has Racism to some extent.

It differs only on the level of subtleness.

Worse, people like to pretend instead of admitting Rascism.

တူေမာင္ အေမရိကားမွာ ၾကာၾကာေနျပီး လူလုပ္ၾကည္႔ပါဦး။ မယံုမရွိနဲ႔ Racism ရွိကိုရွိတယ္။

တခ်ိဳ႔ေနရာမွာ ေျဗာင္မက် တာပဲရွိတယ္။

ဥေရာပမွာေရာ၊ ရွိပါသဗ်ာ။ အျဖဴ မွေနရာရတာ

တရုတ္က ပိုဆိုးေသး။

ဂ်ပန္က သူ႔လူမ်ိဳးမွ လူထင္တာ။

လူေတြက MultiCulturism ကို (ငေပါေတြသာ နားမလည္လု႔ိ) အဟုတ္ထင္ေနၾကတာ။ က်န္တဲ႔သူေတြက ေျပာလို႔ေကာင္းေအာင္ သာ ဟန္ေဆာင္ေအာ္ေနၾကတာပါ။ ဂ်ာမန္၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ (Merkel) မာကာလ္္ က MultiCulturism does not work ဆိုျပီးထုတ္ေျပာရျပီ။

ထိုင္းႏုိင္ငံမွာလည္း Farang (ႏုိင္ငံျခားသား) က ေမြးတဲ႔ ခေလးဟာ အေမရိကန္မွာလို ေအာ္တိုမစ္တစ္ ထိုင္း ႏိုင္ငံသားမျဖစ္ဖူး။ Farang ဟာ Farang ပဲ။

ထိုင္းမ ေတြယူထားတဲ႔ ႏုိင္ငံျခားသားေတြ ႏွစ္တိုင္းဗီဇာ ျပန္ေလွ်ာက္ပဲ။

Citizenship ကို အဓိက က (ေနရာတိုင္းးမဟုတ္)  Bloodline နဲ႔ပဲခြဲတာပဲ။

ေနာက္ SE Asia နုိင္ငံ အမ်ားစု မွာ Naturalization ဆိုတာ ရွိလို႔လား။

တူေမာင္က အေမရိကန္ေရာက္ျပီး naturalized citizen ေတြကိုျမင္ျပီး အေတြးေၾကာင္သြားတာပါ။ အေမရိိကားမွာေတာင္ တိုင္းျပည္မွာေမြးတိုင္း ေအာတိုမစ္တစ္ citizenship ရတာဟာမွန္ရဲ႔လားလို႔ ေဆြးေႏြးတင္ျပလာသူေတြရွိေနျပီ။ Mexico ကေန ေမြးခါနီးမွ America မွာလာေမြးၾကတာ မ်ားလာလို႔ေလ။

တကယ္စဥ္းစားၾကည္႔ရင္ ယေန႔ေခတ္ Immigrants ဆိုတာ လူမ်ားစု ျဖစ္လာေတာ႔ reverse colonization လာျဖစ္တာပဲ။ အဂၤလိပ္ေတြ သူတို႔ရဲ႔ ကိုလိုနီႏို္င္ငံေတြကို ႏုိင္ငံျခားသား ကုလား အလုပ္သမားေတြ သယ္လာျပီး ဗမာ၊မေလး နဲ႔ ဖီဂ်ီ တို႔မွာ ျပႆနာ ေပးခဲ႔တဲ႔ ဒုကၡ အဂၤလိပ္ေတြ ၀ဋ္လည္ေနရျပီ။ London ျမိဳ႔လယ္ကို သြားၾကည္႔ ကုလားျပည္ေရာက္သြားသလိုပဲ။ မြတ္စလင္ ေတြလွိမ္႔၀င္လာတာ။ အဂၤလိပ္အစိုးရ အေထာက္အပံ႔ နဲ႔ အသက္ရွင္ေနၾကျပီး အျဖဴေတြကို လည္လွီးဖို႔ ပလီေတြမွာ တရားေဟာေနၾကေလရဲ႔။ ငၾကင္းဆီနဲ႔ ငၾကင္းေက်ာ္ေနၾကတာေလ။ အဲ လစ္ဖရယ္ေတြ အရူးထျပီး EU Human Rights ဥပေဒေတြအရ ဒီဘာသာေရးအၾကမ္းဖက္သမားေတြကို Deport လုပ္လို႔ အလြယ္ဖူး။ ဥေရာပ က ကိုလိုနီ အျဖဴေတြ မၾကာခင္ အာလာ အာလာ ေအာ္ရေတာ႔မယ္။ ဒါေၾကာင္႔ Austria လိုႏုိင္ငံေတြမွာ nationalist ပါတီေတြေခတ္စားလာတာေပါ႔။ English Defense League ဆိုတာေတြေပၚလာျပီ။

အေမရိကန္ ႏုိင္ငံဟာ Florida ကို Spain စီက ဗိုလ္က် လုယူခဲ႔တာ။ California ၊ New Mexico တို႔ကိုလည္း Mexico စီက ဗိုလ္က်ျပီး သိမ္းယူခဲ႔တာ။ အခု Illegal Immigrants ေတြသန္းနဲ႔ခ်ီရွိလာေတာ႔ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြက Hispanic မဲကို ၾကည္႔ျပီးမကိုင္ရဲၾကဖူး။ အျဖဴေတြရဲ႔ ခေလးေမြးႏႈံးကက်။ Hispanic ေတြက တျဖြပ္ျဖြပ္ေမြး။ မၾကာခင္ လူဦးေရအရ အမဲေတြကို ေက်ာ္ျပီး အျဖဴေတြကို မွီလာေတာ႕မယ္။ Mexican Nationalist တခ်ိဳ႔ က လူဦးေရ အသာရမႈနဲ႔ နဲ႔ ငါတိုု႔ နယ္ေျမေတြျပန္ သိမ္းမယ္လို႔ ေဆြးေႏြးလာတဲ႔သူေတြရွိတယ္။ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္ က ဦး ေရာက္ခါ (စ) က အေမရိကားနဲ႔ လက္ရွိအေမရိကား ဟာတျခားစီပဲ။ ႏွစ္ (၃၀) နီးပါးမွာ ပ်က္စီးလာလိုက္တာ သံေ၀ဂ ရစရာ။ ေနာက္အႏွစ္တရာဆို အေမရိကားဟာ Spanish Speaking နုိင္ငံျဖစ္သြားစရာရွိတယ္။

တူေမာင္က အိုစာမား (Osama Bin Laden) ေသေတာ႔ အမဲေတြ လက္တီးႏုိးေတြ America America ေအာ္ျပီး ေအာင္ပြဲခံေနၾကတာကို ေျပာတယ္။ မွန္ပါတယ္ အေမရိကားဟာ Immigrants ေတြနဲ႔ တည္ေထာင္ထားတဲ႕ ႏုိင္ငံျဖစ္တာေၾကာင္႔ကိုး

၂၀၀၈ တုန္းက အိုလင္းပစ္ အားကစားပြဲေတာ္ တရုတ္ျပည္ ေဗဂ်င္း မွာလုပ္တယ္။ အုိလင္းပစ္ အလံ သယ္ယူပြဲ အစမွာ တီးဗက္ေတြနဲ႔ အျဖဴအက္တစ္ဗစ္ ေတြကဆႏၵျပၾကတယ္။ မၾကာဖူး အျမိဳ႔ျမိဴ႕ေရာက္ တိုင္း တရုတ္ေက်ာင္းသားေတြေရာ၊ အေ၀းေရာက္တရုတ္ေတြ ထြက္လာျပီး Show of support ထန္ျပန္ တရုတ္အလံေတြေထာင္ျပီး ၀ိုင္းေအာဟစ္ ဆႏၵျပၾကတယ္။ နုိင္ငံျခားသား မ်က္ခြက္တေယာက္မွ မေတြ႔ရပါလား။

ဘာေၾကာင္႔လဲ။ တရုတ္ျပည္ဆိုတာ တရုတ္ေတြရဲ႔ႏုိင္ငံေလ။ ႏွစ္ေပါင္းေထာင္ခ်ီျပီးရွိခဲ႔ၾကတာ။ အေမရိကန္ေတြက ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္ေက်ာ္ပဲရွိတာ။ ထိုနည္းတူစြာပဲ ကုလားျပည္မွာ ကုလားေတြပဲေလ။ ကုလားမ်ိဳးစံုေတြ႔ရမယ္။ ႏုိ္င္ငံျခားသားေတြ ကိုလက္ခံျပီးဖြဲ႔ထားတဲ႔ ႏုိင္ငံေတြမွ မဟုတ္တာ။ ဂ်ပန္ျပည္ ကေတာ႔ ဂ်ပန္မဟုတ္ရင္ ၊ ဂ်ပန္မွာ ေမြးတဲ႔ ကိုရီးယားေတြေတာင္ ဂ်ပန္လို႔ အသိအမွတ္ မျပဳဖူး။ ေရာက္ေနတဲ႔အီရန္ နဲ႔ ဘကၤာလီကုလားေတြ အေစာၾကီး စီးပြားေရးက်တာကို အေၾကာင္းျပျပီး ေမာင္းထုတ္လိုက္ျပီ။ ျမန္မာေတြေတာင္ ေဒၚစုမ်က္ႏွာ နဲ႔ အသက္ရွင္ႏုိင္ေနတာ။ ျပန္ၾကတာလည္းမနဲပါ။

ကမၻာမွာ အေမရိကန္လို ႏုိင္ငံကမ်ားသလား၊ တရုတ္လိုႏုိင္ငံက မ်ားသလား ေရၾကည္႔လိုက္ပါ။

တူေမာင္တို႔လို တရုတ္ႏြယ္ ေတြကို ေမာ္စီတံုး လက္ထက္ကတည္းက Overseas Chinese လို႔သတ္မွတ္တယ္။ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ ေခ်ာ္အင္လိုင္းကိုယ္ တိုင္ သိပ္အားထားတယ္။ တခ်ိဳ႔ကလည္း Burmese born Chinese လို႔သတ္မွတ္သူေတြရွိပါတယ္။ ေသြးေရာ သြားေတာ႔ သတ္ဆင္ (Thatsin) တို႔လို ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ျဖစ္လာသူေတြရွိသလို ဦးေန၀င္း ကိုယ္ႏႈိက္လည္း တရုတ္ေသြးပါတာပဲ။ ေဒါက္တာညီညီ ကိုျဖဳတ္ခ်င္ ေတာ႔မွ တရုတ္ေသြးပါတယ္ဆိုျပီး ျဖဳတ္ပစ္တာေလ။

ဗမာျပည္မွာေမြးျပီး ႏုိင္ငံျခားေသြးပါသူေတြအမ်ားၾကီး ရွိပါတယ္။ ေသြးေရာတာမဆန္းပါဖူး။ ဘာျပႆနာမွ ရွိစရာမရွိပါ။

ဦးရဲ႔ အရင္အႏွီးဆံုးမိ္တ္ေဆြ တေယာက္၊ နယူးေရာက္ျမိဳ႔က သြားဆရာ၀န္ဟာ တရုတ္အစစ္။ ေသြးမေရာဖူး။ ဒါေပမဲ႔ ဗမာျပည္မွာေမြးတာ။ ဗမာျပည္ကို ခ်စ္တာေမးခြန္းထုတ္စရာမရွိဖူး။ အေဖက ဒုတိယကမၻာစစ္မွာ အေမရိကန္ေတြနဲ႔ ပါလာတာ။ ဆရာ၀န္စစ္ဗိုလ္။ ဒီလို လူမ်ိဳးကို ဦးရဲ႔စိတ္ထဲမွာ တရုတ္ေသြးပါဦးေတာ႔ တရုတ္ သက္သက္္လုိ႔ဘယ္လိုျမင္ႏုိုင္မွာလဲ။

ထို႔နည္းတူစြာပဲ ဦး ၁၉၈၂ မွာ အေမရိကားေရာက္ေရာက္ခ်င္းဘြဲ႔လြန္ေက်ာင္းတက္ေတာ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံကေက်ာင္းသားတေယာက္နဲ႔ မိတ္ေဆြျဖစ္ခဲ႔ရတယ္။ ညီအကိုလိုပဲခင္ပါတယ္။ စာသိပ္ေတာ္တယ္။ ဦးမွတ္မိတာမွန္ရင္ ၁၀တန္း ေအာင္ေတာ႔ ျမန္မာႏုိင္တခုလံုး ပထမရတယ္။ ေဆးေက်ာင္းကထြက္ျပီး အေမရိကားမွာေက်ာင္းလာတက္တယ္။ Microbiology မွာ PhD ရတယ္။ ေမာင္ႏွမေတြအားလံုး လူေတာ္ေတြ။ ညီအငယ္ ဆံုးကသူ႔လို ပါရဂူ။ ညီအကို ႏွစ္ေယာက္လံုး Lab ကိုယ္စီ researchers ေတြ ကိုဦးစီးျပီး ေအာင္ျမင္ၾကတယ္။ နံမည္ၾကီး Cornell မွာထင္တယ္။ ညီမ တေယာက္က ဆရာ၀န္ Standford မွာ။ ေနာက္ညီမ က Computer field မွာ။ ဒီညီမေရာ သူေရာ အလုပ္ကခြင္႔ယူျပီး သူတို႔စရိတ္နဲ႔သူတို႔ ထိုင္းမွာ ျမန္မာႏို္င္ငံ ကလူငယ္ေလးေတြကို စာလာသင္ေပးတယ္။ အေဖက ႏွလံုးကု သမားေတာ္ၾကီး။ ဦးေန၀င္းေတာင္ ဆီးကပ္ရတယ္။ အေမက ေဆးေက်ာင္းက ပါေမာကၡ။ ဦးရဲ႔ အကိုေဆးေက်ာင္းတက္တုန္းက သူအေလးစားဆံုး ဆရာမတ တေယာက္။ သူ႔ညီလက္ထပ္ပြဲမွာေတြ႔ေတာ႔ သူ႔အေဖသမားေတာ္ ၾကီးက သားအရြယ္ ဦး ကို လက္ကိုင္ျပီး တိုင္းျပည္ေကာင္းေအာင္ခင္ဗ်ားတို႔ပဲလုပ္ၾကပါလို႔ ေျပာရွာတယ္။ next generation ကိုအားကိုးတယ္လို႔ ဆိုလိုတာပါ။ တုိင္းျပည္ေကာင္းေစျခင္ တဲ႔စိတ္က ထင္ေပၚတယ္။ I was touched။ အေဖက အိျႏၵယ ေသြးပါတယ္။ အေမကဗမာပဲ။

ဒီလိုတိုင္းျပည္ခ်စ္တဲ႔မိသားစုကို ျမန္မာျပည္သား အျပင္ မ်ိဳးခ်စ္မိသားစု လို႔ပဲျမင္ရမယ္။ တျခားျမင္စရာမရွိ။ ဦးရဲ႔ value system အရ ဦး အတြက္ ဒီလိုလူမ်ိုးေတြဟာ တန္ဖိုးရွိတယ္။

ဦးမိတ္ေဆြရဲ႔ ကာစင္ကလည္း Phd ရတယ္။ ဦးမိတ္ေဆြနဲ႔ အတူတူ တခ်ိန္ထဲ ေက်ာင္္းမွာ ေတြ႔ၾကတာပဲ။ လူေကာင္းပါပဲ။ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ေနတတ္တယ္။ ဒါေပမဲ႔ အေမရိကန္မွာ အေနၾကာေတာ႔ assimilate ျဖစ္ျပီး အေမရိကန္စိတ္ ၀င္သြားတယ္။ သူ႔ကာစင္လို ေမြးရပ္ ကိုယ္႔တိုင္းျပည္ခ်စ္ရမယ္ ဆိုတာကို သတိရွိပံုမေပၚဖူး။

ေနာက္ဆံုးေတာ႔ Individually ကိုယ္႔္ကိုကိုယ္ကို ဘယ္လို Identify လုပ္သလဲဆိုတာ အေပၚမူတည္တာပဲ။ No one is right or wrong. It is just how you define or accept yourself. လူတိုင္း သူ႕နည္းနဲ႕သူ contribute လုပ္ေနတာေနၾကတာ ပါပဲ။

ဒါေၾကာင္႔ တူေမာင္က (I am a Chinese guy but I have full of Burmese identity (self-styled myself, perhaps)) ဆိုလာေတာ႔ ဦးက သာဓု ေခၚပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ပထ၀ီအေနအထားအရ ကမၻာ႔လူဦးေရ အမ်ားဆံုး သန္း၁၃၃၉ ရွိတဲ႔ တရုတ္ျပည္ နဲ႔ ဒုတိယ အိျႏိယ လိုသန္း ၁၁၇၀ ရွိတဲ႔ လူမ်ိဳးၾကီးႏွစ္ႏုိင္ငံၾကားမွာ ညပ္ေနတဲ႔ သန္း ၅၃ ေက်ာ္ေက်ာ္ သာရွိတဲ႕ႏုိင္ငံငယ္ ကေလး။ ယူနန္ျပည္နယ္ေတာင္ သန္း ၇၀ ေက်ာ္တယ္။ ဒါေၾကာင္႔ တိ္ုင္းျပည္နဲ႔ လူုမ်ိဳးမေပ်ာက္ဖို႔ သိပ္သတိရွိရပါမယ္။ ဒီၾကားထဲ ဘကၤာလီကုလား တစုက ရခိုင္ေျမကို လာခိုး ခ်င္ေသး တယ္။ ဗမာ႔သတၱိကမၻာကသိေအာင္ ပါးရိုက္ျပလိုက္ခ်င္ေသးတယ္။

ရာဇ၀င္ ဆရာၾကီး ေဒါက္တာသန္းထြန္းက ရာဇ၀င္ကိုေလ႔လာရတာ (မ အ) ရေအာင္တဲ႔။ ေရာမသားျဖစ္ခ်င္တာကေတာ႔ဟုတ္ပါျပီ ေရာမ ရာဇ၀င္ေလးေတာ႔အရင္ ဖတ္ၾကည္႕ေစခ်င္တယ္။ အေမရိကန္ ႏုိ္င္ငံမွာ Freedom ကိုခံစားႏုိင္ဖို႔ Revolution War ၊ ဒုတိယကမၻာစစ္နဲ႔ စစ္ပြဲမ်ားစြာ မွာ အေမရိကန္ မ်ိဳးခ်စ္ ေပါင္းမ်ားစြာ အသက္ေပးခဲ႔ၾကရရွာတာပါ။ တိုးတက္တဲ႔ Industrialized နုိင္ငံျဖစ္ေအာင္၊ Super Power ျဖစ္ေအာင္ လည္း Native born အေမရိကန္ေပါင္းမ်ားစြာ က တြန္းတင္ခဲ႔ၾကရတာပါ။

ႏုိင္ငံတိုင္းမွာ မ်ိဳးခ်စ္ Nationalist ေတြရွိေပလုိ႔ပဲ။

စိတ္မေကာင္း စရာက သူမ်ားႏိုင္ငံကို ေလထီးနဲ႔ ခံုခ်လာျပီး မွ ၀င္ကစြပ္ ေတြက ဇိမ္လာယူၾကျပီး ပင္ရင္း ႏုိင္ငံသားေတြထက္ လာ အာက်ယ္ ေနၾကတာပဲ။

အသက္ေပးသြားတဲ႔ မ်ိဳးခ်စ္ေတြ မ်ားျမင္ၾကရရင္ (ထြီ) ဆိုျပီး နာၾကည္းလိုက္ၾကမဲ႔ျဖစ္ခ်င္း

ဒီမ်ိဳးခ်စ္ေတြသာ မရွိခဲ႔ရင္လည္း အေမရိကန္ေတြ ဘယ္လြပ္လပ္ တဲ႔ႏိုင္ငံျဖစ္လာပါ႔မလဲ။ God Saves the Queen ေအာ္ေနရမလား၊  ဟိုင္း ဟစ္တလာ ေအာ္ေနရမလား မသိဖူး။

မ်ိဳးခ်စ္ေတြကို အေလးျပဳလ်က္

ေတာကဂြက္ေထာ္(မူရင္းလင့္)