ျမန္မာ သတင္းသမားမ်ား အတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲ ဆိုင္ရာ လမ္းညႊန္

မၾကာခင္က်င္းပေတာ့မယ့္ ၂၀၁၅ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပခ်ိန္ ျမန္မာ သတင္း မီဒီယာသမားေတြ လက္စြဲ ကိုင္ေဆာင္ထားသင့္တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ လမ္းညႊန္ခ်က္ေတြကို ျမန္မာႏုိင္ငံစာနယ္ဇင္းေကာင္စီ (ယာယီ) က ဒီကေန႔မွာ အတည္ျပဳ ထုတ္ျပန္ေပးလိုက္ပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္း မဆုမြန္က ဆက္ၿပီး တင္ျပေပး ပါမယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပေနခ်ိန္အတြင္း မဲဆႏၵနယ္ေျမေတြကို သတင္းလိုက္လံ ရယူမယ့္ သတင္းမီဒီယာေတြ အေနနဲ႔ သိရွိလိုက္နာထားသင့္တဲ့ မီဒီယာ က်င့္ဝတ္ဆိုင္ရာ အခ်က္ေတြနဲ႔အတူ သက္ဆုိင္ရာ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ တာဝန္ရွိသူေတြ၊ မဲ႐ံု မွဴးေတြနဲ႔ သတင္းမီဒီယာသမားေတြၾကား အျပန္အလွန္ သိရွိ နားလည္သင့္တဲ့ အခ်က္ေတြကို စုစည္းၿပီး အတည္ျပဳ ထုတ္ျပန္ေပး ထားတာျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း ျမန္မာ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ (ယာယီ) က ဦးေဇာ္သက္ေထြးက ဗီြအိုေအ ျမန္မာပိုင္းကို အခုလိုေျပာပါတယ္။

“အဓိက-ကေတာ့ အခုလာမယ့္ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲမွာ က်ေနာ္တို႔ သတင္းသမားေတြက ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲထက္ ပိုမိုၿပီးေတာ့ သတင္း လြတ္လပ္ခြင့္ ရရွိမယ္လို႔ ေမွ်ာ္မွန္းထားပါတယ္။ သတင္းေတြ သြားယူတဲ့အခါမွာ သက္ဆုိင္ရာ ေရြးေကာက္ပြဲ တာဝန္ရွိသူေတြနဲ႔ မဲရံုမွဴးေတြက ၂၀၁၀နဲ႔ ၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ နားလည္မႈလြဲမွားၿပီး ျပႆနာျဖစ္ပြား တာေတြရွိတယ္။ အဲ့ေတာ့ အဲ့တာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လက္ရွိ က်ေနာ္တို႔ လာမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ မီဒီယာသမားေတြက သတင္းယူတဲ့အခါမွာ ဘယ္ အခ်က္ေတြကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္က တားျမစ္ထားတဲ့ အခ်က္ေတြျဖစ္ ၿပီးေတာ့ ဘယ္အခ်က္ေတြက သတင္းသမားေတြအတြက္ ရရွိရမယ့္ အခြင့္အေရး ဆိုတာကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္း သိခြင့္ေပးဖို႔လိုတယ္ဆိုတာကို ေျပာဖုိ႔ က်ေနာ္တို႔ က ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္နဲ႔ ေဆြးေႏြးပြဲမွာ ေျပာခဲ့ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ သူတို႔က ခြင့္ေပးႏုိင္တဲ့အခ်က္အလက္ေတြနဲ႔ တားျမစ္ထားတဲ့ အခ်က္ အလက္ေတြ ( DO and Don’t) ေတြအားလံုးကို က်ေနာ္တို႔က ႏုိင္ငံတကာ က ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ က်င့္ဝတ္စံႏႈန္းေတြနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္တယ္။ ၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံ တႏွံ႔တျပားမွာ ရွိေနတဲ့ သတင္းသမားေတြနဲ႔ Workshops ေတြ လုပ္ၿပီးေတာ့ သူတို႔ရဲ႕အႀကံျပဳခ်က္ေတြကို ထည့္သြင္းၿပီးေတာ့မွ က်ေနာ္တို႔ Elections Guide Book ကို က်ေနာ္တို႔က ဒီေန႔ ထုတ္ေဝလုိက္တာပါ။”
ျမန္မာတႏိုင္ငံလံုး အတုိင္းအတာနဲ႔ ျပည္နယ္ တုိင္းေဒသႀကီးက နယ္ေျမအသီးသီး မွာ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပေနခ်ိန္ သက္ဆုိင္ရာနယ္ေျမအလိုက္ မဲ႐ံုတြမွာ သတင္း သမားေတြ သတင္းရယူတဲ့အခါ သတင္းဓာတ္ပံုမွတ္တမ္း ဗီြဒီယိုစတဲ့ သတင္း႐ိုက္ ကူးမႈေတြမွာ ေဆာင္သင့္၊ ေရွာင္သင့္ လိုက္နာသင့္တဲ့ သတင္းသမားက်င့္ဝတ္ေတြ နဲ႔ပတ္သက္လို႔လည္း ဒီလမ္းညႊန္ခ်က္ေတြထဲ ျမန္မာစာနယ္ဇင္းေကာင္စီ (ယာယီ) က အေသးစိတ္ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားပါတယ္။
“၁၆ မ်က္ႏွာေလာက္ရွိမယ္။ အေျခခံ လိုက္နာရမယ့္ က်င့္ဝတ္ေတြရွိတယ္။ အထူး သျဖင့္ ပါတီႀကီး၊ ပါတီငယ္ မခြဲျခားပဲ ဘက္မလိုက္ဘဲ ေရးသားတင္ျပဖို႔၊ ေနာက္ သတင္းေရးတဲ့အခါ တိက်မွန္ကန္ဖို႔နဲ႔ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ေရြးေကာက္ခံရတဲ့ ကိုယ္စားလွယ္ေတြရဲ႕သတင္း Result ေတြကို ေၾကညာတဲ့အခါမွာ အတိအက်ျဖစ္ဖို႔ က်ေနာ္တို႔ မွာတာဝန္ရွိပါတယ္။ အဲ့တာေတြက လုပ္ေဆာင္ရမယ့္ အရာေတြ ျဖစ္ၿပီးေတာ့ --- က်ေနာ္တို႔ မလုပ္ေဆာင္ရမယ့္အရာက က်ေနာ္တို႔ ဒီေရြးေကာက္ ပြဲေကာ္မရွင္နဲ႔ မဲရံုမွဴးေတြကေနၿပီးေတာ့ သတင္းမီဒီယာသမားေတြ အေနနဲ႔ လာေရာက္ၿပီး သတင္းယူလို႔မရတဲ့ အခ်က္ေတြလည္းရွိပါတယ္။ အဲ့တာေတြ ကိုလည္း Awareness ျဖစ္ဖို႔ ထည့္သြင္းထားတာရွိတယ္။
အထူးသျဖင့္ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ စာအုပ္ရဲ႕ ေနာက္ဆံုးအပိုင္းမွာ တိုင္းနဲ႔ျပည္နယ္ (၁၄) ခုက ေရြးေကာက္ပြဲ တာဝန္ရွိသူ၊ ခ႐ုိင္အဆင့္ တာဝန္ရွိတဲ့သူေတြရဲ႕ ဖုန္း နံပါတ္ေတြ၊ သတင္းသမားေတြ ေျဖဆိုမယ့္သူ၊ သက္ဆုိင္ရာ မဲ႐ံုတာဝန္ရွိသူက ေျဖၾကားရမယ့္စနစ္ကို က်ေနာ္တို႔ သူတို႔ရဲ႕ဖုန္းနံပါတ္ေတြ လူနာမည္ေတြ ေပးထားတယ္။ ေနာက္ၿပီး ေရြးေကာက္ပြဲ မွတ္ပံုတင္ထားတဲ့ ပါတီ (၇၁) ခု ရဲ႕ေျပာေရး ဆိုခြင့္ရွိသူေတြရဲ႕ ဖုန္းနံပါတ္ေတြနဲ႔ လူနာမည္ေတြကို ထည့္ထားပါတယ္။
ဘာပဲေျပာေျပာ Elections Guide Book ကို အၾကမ္းဖ်င္း ဖတ္ထားရင္ ေရြးေကာက္ ပြဲမွာ သတင္းယူတဲ့အခါမွာ မိမိတို႔ သတင္းသမားေတြအတြက္ အႏၱရာယ္ နည္းႏုိင္ သမွ် ျပႆနာနည္းႏုိင္သမွ် နည္းေအာင္ ကူညီေဆာင္ရြက္တာျဖစ္တယ္။ ေနာက္တခါက သက္ဆုိင္ရာ သတင္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေမးျမန္းစရာရွိတာ ေမးျမန္းႏုိင္ေအာင္ အဲ့ဒီ အထဲမွာ ထည့္သြင္းေပးထားပါတယ္။”
အခုႏွစ္ပိုင္းအတြင္းမွာ သတင္းျဖစ္ပြားရာေနရာေတြကို သြားေရာက္ သတင္းရ ယူေနတဲ့ သတင္းသမားေတြအေပၚ ပစ္မွတ္ထား ႏွိပ္ကြပ္ဖမ္းဆီးမႈေတြ ျဖစ္ပြား လာေနတာအျပင္ သတင္းေဖာ္ျပမႈေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တရားစြဲဆို ဖမ္းဆီးေထာင္ခ် ခံေနရတဲ့အတြက္ အတန္အသင့္ရရွိခဲ့တဲ့ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ျပန္က် ဆင္းလာေန တယ္လို႔ အမ်ားက ေဝဖန္ေနၾကတာပါ။
ဒီလိုအေျခအေနမွာ သတင္းသမားေတြ ေရြးေကာက္ပြဲကာလအတြင္း လံုျခံဳမႈရွိၿပီး အႏၱရာယ္မျဖစ္ေအာင္ သတင္းမီဒီယာ အဖြဲ႔အစည္းတာဝန္ရွိသူေတြဘက္က အခုလို လုပ္ေဆာင္တာ ျဖစ္တယ္လို႔လည္း စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ ယာယီက ဦးေဇာ္သက္ေထြးက ေျပာပါတယ္။
“ဒီ ၂၀၁၃၊ ၂၀၁၄ ၾကားထဲမွာ သတင္းသမားေတြ သတင္းလိုက္ယူရင္း တရားစြဲဆို ခံရတာေတြ၊ ဖမ္းဆီးခံရတာ ေထာင္ခ်ခံရတာရွိပါတယ္။ အဲ့တာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ ဘာေၾကာင့္ ေထာင္ခ် တရားစြဲဆိုျခင္း ခံရတာလဲ-လို႔ ေလ့လာလိုက္တဲ့ အခါမွာ အမ်ားဆံုး သတင္းသမားေတြ ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ ဥပေဒပုဒ္မေတြ ရွိေနပါတယ္။
သတင္းသမားေတြအေနနဲ႔ ပိုၿပီး က်ယ္က်ယ့္ျပန္႔ျပန္႔ သိၿပီးေတာ့ သတင္း ယူတဲ့အခါမွာ ကိုယ့္ကို အႏၱရာယ္ျပဳႏုိင္မယ့္ဟာမ်ိဳးေတြ- ဥပမာအားျဖင့္ ပိုင္နက္ က်ဳးလြန္မႈဆိုတာမ်ိဳးေတြ ရွိတယ္။ အေဆာက္အဦး ေက်ာ္နင္းမႈ ဆိုတာမ်ိဳးေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္တခုက ဝတၱရားေႏွာင့္ယွက္မႈ ဆိုတာမ်ိဳးေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အသေရဖ်က္မႈဆိုတာမ်ိဳးေတြရွိတယ္။ အဲ့တာမ်ိဳးေတြနဲ႔ တရားစြဲဆိုခံရတာမ်ိဳးေတြကေနၿပီးေတာ့ သတင္းသမားေတြ ေရွာင္ရွားႏုိင္ေအာင္ ပထမစဥ္းစားပါတယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲမွာ သတင္းယူတဲ့အခါမွာ ထပ္ၿပီးေတာ့ ကိုယ့္ကို အႏၱရာယ္ ျပဳႏုိင္မယ့္ ေထာင္ေခ်ာက္ေတြ အေျခအေန အရပ္ရပ္ေတြက သတိထားၿပီး ေရွာင္လႊဲႏုိင္ဖို႔ အတြက္ကို စိတ္ပူတဲ့အတြက္ ဒီဟာကို က်ေနာ္တို႔က ေဆာင္ရြက္ ထားရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။”
ဒီကေန႔ ေမလ (၃)ရက္ေန႔မွာ အတည္ျပဳ ထုတ္ျပန္လုိက္တဲ့ ျမန္မာသတင္းစာ ဆရာမ်ားအတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာလမ္းညႊန္ကို ျမန္မာစာနယ္ဇင္း ေကာင္စီ (ယာယီ)နဲ႔ အတူ ဒိန္းမတ္ႏိုင္ငံအေျခစိုက္ ႏိုင္ငံတကာမီဒီယာ ပံ့ပိုးေရးအဖြဲ႔ (International Media Support) တို႔ကေန ပူးေပါင္း စီစဥ္ ေဆာင္ရြက္ တာျဖစ္ပါတယ္။
VOA