၂၀၁၅ ႏုိင္ငံတကာ အမ်ဳိးသမီး သတၱိရွင္ဆုရွင္

အမ်ဳိးသမီး သတၱိရွင္ဆုရွင္ မေမစပယ္ျဖဴ

ဒီတပတ္ ျမန္မာ့ဒီမုိကေရစီေရးရာ အစီအစဥ္မွာ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ က်ား-မ တန္းတူအခြင့္အေရး ရရွိဖုိ႔၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ျဖစ္စဥ္ေတြမွာ အမ်ဳိးသမီးေတြ ပုိမုိ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ ရရွိဖုိ႔စတဲ့ ကိစၥေတြမွာ ပါဝင္ေေဆာင္ရြက္ေနတဲ့အတြက္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကေပးတဲ့ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ႏုိင္ငံတကာ အမ်ဳိးသမီး သတၱိရွင္ဆုအတြက္ ေရြးခ်ယ္ခံရတာ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ကခ်င္တုိင္းရင္းသူ မေမစပယ္ျဖဴက ေျပာပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံက အမ်ဳိးသမီးေတြ အၾကမ္းဖက္မႈ မ်ဳိးစံုကေန ကာကြယ္ႏိုင္မဲ့ ဥပေဒေတြ ေပၚေပါက္လာဖုိ႔၊ တခါ ကခ်င္ျပည္နယ္ထဲမွာ စစ္ပဲြေတြ ရပ္ဆဲေရးစတာေတြကိုလည္း ႀကိဳးစား ေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္လို႔ Washington DC ၿမိဳ႕ေတာ္မွာ ဆုလာေရာက္ လက္ခံစဥ္မွာ VOA ကို ေျပာပါတယ္။ အေမရိကန္ အစိုးရကေပးတဲ့ ႏုိင္ငံတကာ အမ်ဳိးသမီးသတၱိရွင္ဆု (International Women of Courage Award) ရရွိတဲ့ မေမစပယ္ျဖဴကုိ ဗီြအုိေအ ၀ုိင္းေတာ္သူ မအင္ၾကင္းႏုိင္က ေတြ႔ဆုံ ေမးျမန္းထားပါတယ္။

မအင္ၾကင္းႏိုင္ ။ ။ မေမစပယ္ျဖဴအေနနဲ႔ ႏုိင္ငံတကာအမ်ဳိးသမီး သတိၱရွင္ဆုကို ဘာေၾကာင့္ ခ်ီးျမွင့္ခံရတယ္လို႔ ျမင္လဲရွင့္။

မေမစပယ္ျဖဴ ။ ။ က်မအျမင္ကေတာ့ တကယ္ေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ သတိၱရွိတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြ။ အမ်ုိးသမီးအေရးအတြက္၊ အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြ အားလံုးရဲ ႔ အက်ဳိးအတြက္ကို ေရွ ႔တန္းကေန မားမားမတ္မတ္ ရပ္တည္ၿပီးေတာ့ စြမ္းစြမ္းတမန္ ေဆာင္ရြက္ေနၾကတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြ က်မတေယာက္ တည္း မဟုတ္ပါဘူး၊ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လဲ က်မကို ဘာေၾကာင့္ ေရြးခ်ယ္ခ်ီးျမွင့္ရသလဲဆိုတဲ့ ေမးခြန္းေလး။ လူေတြေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကလဲ Facebook မွာလဲ အဲဒီေမးခြန္းကို ေမးထားတာကို ေတြ႔ရတယ္။ က်မလည္း စဥ္းစားၾကည့္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ သူတို႔ က်မကို ေရြးခ်ယ္တာမ်ား ျဖစ္လိမ့္ မလဲလို႔။ က်မ စဥ္းစားမိတဲ့ အေတြးေလးကိုပဲ ေျပာျပပါရေစ။ မွန္ပါတယ္။ အမ်ဳိးသမီးအေရးနဲ႔ က်ားမ တန္းတူအခြင့္အေရးမ်ားအတြက္ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္ၾကသူ အမ်ားႀကီးထဲမွာမွ က်မကို ေရြးခ်ယ္ရတဲ့ အေၾကာင္းေတြထဲမွာ ကခ်င္တုိင္းရင္းသူျဖစ္တယ္။ ၿပီးေတာ့ က်မဟာ အမ်ုိးသမီးအေရးနဲ႔ က်ားမတန္းတူ ညီမ်ွေရးအတြက္ ဒီ issue တခုအတြက္ ေဆာင္ရြက္ေနတာ မဟုတ္ဘူး။ တဖက္မွာ ကခ်င္ေဒသမွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ စစ္ပြဲေတြ ရပ္တန္႔ေရး။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္မွာ အမ်ဳိးသမီးေတြ ပိုမိုပါဝင္ရရွိေရး။ ၿပီးေတာ့ က်မတုိ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ပထမဦးဆံုး အမ်ုိးသမီးေတြကို အၾကမ္းဖက္မႈေပါင္းစံုကေန ကာကြယ္ေပးႏိုင္မယ့္ ဥပေဒမူၾကမ္း ျဖစ္ေပၚလာေရး အပါအဝင္။ အမ်ဳိးသမီးေတြကို အမ်ဳိးဘာသာ သာသနာနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ဖို႔အတြက္ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ တာဝန္ေတြကို စုပံုၿပီးေတာ့ ခ်တာ။ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ေတာ့ ဒီလိုမ်ုိး ဥပေဒေတြနဲ႔ အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ ႔ အခြင့္အေရးေတြကို ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ တားဆီးဖို႔အတြက္ ႀကိဳးစားတာေတြကိုလည္း ေရွ ႔တန္းကေန မားမားမတ္မတ္ရပ္ၿပီးေတာ့ က်မတုိ႔အေပၚမွာ အသက္အႏၱရာယ္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြ။ ၿပီးတဲ့အခါမွာ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ထိပါးေစာ္ကားမႈေတြ အမ်ားႀကီးကို ျပဳလုပ္ေသာ္လဲ ေနာက္မဆုတ္ဘဲနဲ႔ ဒီကေန႔အထိ ရပ္တည္ေျပာဆုိေနမႈေတြေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ေတာ့ issue အမ်ားႀကီးကို က်မတို႔ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ေနတာကလည္း တစိတ္တပိုင္း ပါပါလိမ့္မယ္။ ကခ်င္တိုင္းရင္းသား ျဖစ္တာေရာ၊ ၿပီးေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိစၥေတြအတြက္ ေဆာင္ရြက္ရင္နဲ႔ ပုဒ္မ (၁၈) နဲ႔ တရားစြဲဆိုၿပီးေတာ့ အေရးယူခံရဖူးတယ္။ တရားစြဲခံရတဲ့ process မွာလည္း တႏွစ္ေက်ာ္ (၁၄) လၾကာတယ္။ တရားရံုးေတြကို အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ သြားၿပီးေတာ့မွ ဒီလုိမ်ဳိး ကိုယ့္ရဲ ႔ ယံုၾကည္ခ်က္အတြက္၊ ကိုယ့္ရဲ ႔ လူမ်ဳိးအတြက္၊ အမ်ဳိးသမီးေတြအတြက္ ကိုယ့္မွာက်လာႏုိင္တဲ့ အႏၱရာယ္ေတြကို ဘယ္ေလာက္ပဲ ရိွလာပါေစ။ ရပ္တည္ႏိုင္တဲ့ ႀကိဳးပမ္းခ်က္ေတြကို အသိအမွတ္ျပဳတဲ့အေနနဲ႔ ေရြးခ်ယ္ခ်ီးျမွင့္ျခင္း ျဖစ္တယ္လို႔ က်မကေတာ့ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ အဲဒီလို ထင္မိတာေပါ့။

မအင္ၾကင္းႏိုင္ ။ ။ အမ်ဳိးသမီး ဦးေဆာင္လႈပ္ရွားသူတဦး - အခုဆုိရင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ ေနာက္တခါ အမ်ဳိးသမီးအခြင့္အေရး။ က်ားမတန္းတူေရး စတဲ့ လႈပ္ရွားမႈေတြမွာ ဦးေဆာင္ေနသူ ကခ်င္တုိင္းရင္းသူ အမ်ဳိးသမီးတဦးအေနနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ ေစာေစာကေျပာသြားတဲ့ ၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြ ရွိေနတယ္ဆိုတာ အဲဒါေတြက ဘာေတြလဲရွင့္။

မေမစပယ္ျဖဴ ။ ။ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ က်မ ဒီ ခရီးစဥ္မွာလဲ တျခားသူေတြ၊ အဓိက က်မတုိ႔ႏုိင္ငံက အမ်ဳိးသမီး အခြင့္အေရးနဲ႔ က်ားမတန္းတူ ညီမွ်ေရး အေျခအေနေတြကို စိတ္ဝင္စားလို႔ ေမးၾကတဲ့အခါမွာလဲ ေျပာျဖစ္ပါတယ္။ အဓိကက က်မတို႔ ႏိုင္ငံမွာက တျခားႏုိင္ငံက အမ်ုိးသမီးေတြနဲ႔ ယွဥ္လုိက္ရင္ သိသာထင္ရွားေလာက္တဲ့ အမ်ဳိးသမီး အခြင့္အေရးေတြကို ခ်ဳိးေဖာက္ေနတာမ်ုိး၊ ဖိႏိွပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္တာမ်ုိး မရွိဘူးလို႔ လူေတြက ယူဆေနၾကတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်မ ေျပာေလ့ေျပာထ ရွိတာကေတာ့ က်မတို႔ဟာ ျပႆနာ ရွိေနတာကို ရွိေနမွန္းေတာင္ အသိအမွတ္မျပဳတဲ့၊ လက္မခံတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ ေနေနရတာ ျဖစ္ေနတယ္။ တကယ္တမ္း လက္ေတြ႔မွာ တျခားႏိုင္ငံက အမ်ဳိးသမီးေတြမ်ဳိး ေခါင္းကေနေျခအထိ ဖံုးထားရတာမ်ဳိးေတာ့ မရွိဘူး။ ပညာသင္ခြင့္ေတြ၊ အလုပ္အကိုင္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြကို ပိတ္ပင္တားဆီး ခ်ဳပ္ခ်ယ္ထားတာမ်ဳိး မရွိဘူး ဆိုေသာ္ျငားလဲ က်မတို႔ အမ်ဳိးသမီးေတြ အလုပ္ခြင္ထဲမွာ၊ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းထဲမွာ ႀကံဳေတြ႔ေနရတဲ့ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈေတြ။ ၿပီးတဲ့အခါမွာ ကိုယ့္ရဲ ႔အခြင့္အေရး အျပည့္အဝ မရရွိမႈေတြ။ ကိုယ့္မွာ အစြမ္းသတိၱေတြ ရွိသေလာက္ အသံုးျပဳခြင့္ မရမႈေတြကိုေတာ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းက အသိအမွတ္ျပဳ လက္ခံထားျခင္း မရွိဘူး။ ဒီကေန႔အထိ ႏုိင္ငံေတာ္ အခမ္းအနားေတြမွာ ၾကားရပါမယ္။ ၾကားေနရတုန္းပါပဲ။ က်မတုိ႔ႏုိင္ငံမွာ က်ားမ တန္းတူညီမွ်ေရး နဲ႔ အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ ႔ အခြင့္အေရးေတြ အျပည့္အဝ ရွိပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာရွိတဲ ့ အမ်ဳိးသမီးေတြဟာ ေမြးကတည္းက အမ်ဳိးသားေတြနဲ႔ တန္းတူအခြင့္အေရးေတြ ေပးထားတယ္ဆိုၿပီး ယံုၾကည္လက္ခံထားမႈကိုက တကယ္ေတာ့ က်မတို႔အတြက္က challenge တခုပါ။ အဲဒီေတာ့ က်မတုိ႔က ရွိေနတဲ့ ျပႆနာကို မျမင္ၾကတဲ့ လူအမ်ားစုကို ဒီျပႆနာ ရွိတယ္ဆိုတာကို နားလည္သေဘာေပါက္ေအာင္ လုပ္ေနရတာကိုက က်မတုိ႔အတြက္ ႀကီးမားတဲ့ စိန္ေခၚမႈတခုပါ။ ေက်ာင္းသားလႈပ္ရွားမႈေတြမွာ ေက်ာင္းသူေလးေတြ အၾကမ္းဖက္ ဖမ္းဆီးခံရတာေတြ၊ ရိုက္ႏွက္ခံရတာေတြ။ ဒါေတြအားလံုးဟာ အမ်ုိးသမီးေတြကို ဒီလို လူအမ်ား ထင္သာျမင္သာေနတဲ့ ေရွ ႔မွာ ေပၚေပၚတင္တင္၊ ေျပာင္ေျပာင္တင္တင္ႀကီး အၾကမ္းဖက္တာကို က်မတို႔ဟာ ျမင္ေနေတြ႔ေနေပမယ့္လဲ လက္ပိုက္ၾကည့္ေနရတဲ့ အေနအထားမ်ဳိးမွာ ရွိေနတာဟာ တကယ္ေတာ့ သိပ္ကို အႏၱရာယ္ႀကီးၿပီးေတာ့ ရွက္စရာေကာင္းတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းထဲမွာ က်မတုိ႔ ေနထိုင္ေနရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါေတြအားလံုးဟာ က်မတို႔ ႀကံဳေတြ႔ေနရတာနဲ႔ Challenge ေတြပါ။ အဲဒီလို ကိစၥေတြအတြက္ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုတဲ့ က်မတုိ႔လို အမ်ုိးသမီးအေရး တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြ၊ အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္းအထဲက ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္ေနသူေတြကို အမ်ဳိးမ်ဳိး တုိက္ခိုက္ပါတယ္။ ပုဂၢိဳလ္ေရးအရ တုိက္ခိုက္တာေတြ ရွိတယ္။ လိင္ပိုင္ဆုိင္ရာ ညစ္ညစ္ပတ္ပတ္ေတြ စာသားေတြကို ေရးသားေပးပို႔တာ၊ ဓါတ္ပံုေတြပို႔တာ။ က်မတုိ႔ရဲ ႔ Facebook စာမ်က္ႏွာေတြ၊ က်မတုိ႔ရဲ ႔ ဓါတ္ပံုေတြ၊ ဖုန္းနံပတ္ေတြကို ညစ္ညမ္းဝက္ဆိုဒ္ေတြေပၚမွာ တင္တာ။ အဲဒါေတြ အပါအဝင္ က်မတို႔ကို အမ်ဳိးဖ်က္၊ သစၥာေဖာက္ေတြဆုိၿပီးေတာ့ အမ်ုိးသားသစၥာေဖာက္ေတြအျဖစ္ သတ္မွတ္ၿပီးေတာ့ က်မတို႔ကို သတ္မယ္၊ ဖ်က္မယ္ဆုိၿပီးေတာ့ ၿခိမ္းေျခာက္စာေတြ ပို႔တာေတြ အပါအဝင္။ အဲဒီေတာ့ တကယ္တမ္းမွာ က်မတို႔ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္ေနတာေတြ အားလံုးဟာ က်မတို႔ႏုိင္ငံမွာ ရွိတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြကို အၾကမ္းဖက္မႈ ကင္းစင္တဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ေနထိုင္ခြင့္ရဖို႔အတြက္ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ေနမႈပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

မအင္ၾကင္းႏိုင္ ။ ။ ဆိုေတာ့ အဲဒီလို ၿခိမ္းေျခာက္တာေတြက ဘယ္သူေတြက ၿခိမ္းေျခာက္ေနတာလဲ။ ေနာက္ အာဏာပိုင္ဖက္က ဒါေတြကို တရားဥပေဒအရ အေရးယူေပးႏုိင္တာမ်ုိး ရွိလား။ အကာအကြယ္ ေပးႏုိင္တာမ်ဳိး။

မေမစပယ္ျဖဴ ။ ။ အဲဒါေၾကာင့္ က်မတို႔ အမ်ဳိးသမီးမ်ား အၾကမ္းဖက္မႈ တားဆီးကာကြယ္ေရး ဥပေဒမူၾကမ္းကို အသစ္ေရးဆြဲေနရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္တမ္းၾကေတာ့ အခုလို Online media ေတြကေန အၾကမ္းဖက္တာေတြ အပါအဝင္။ နည္းပညာကို အသံုးျပဳၿပီးေတာ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြကို က်မတုိ႔ဟာ တိတိက်က် အျပစ္ေပး အေရးယူႏိုင္တဲ့ ဥပေဒမ်ုိး က်မတို႔ ႏိုင္ငံမွာ မရွိေသးပါဘူးလို႔ ေျပာလို႔ရတယ္။ အဲဒီေတာ့ အခုလိုဟာေတြကို က်မတို႔က ဘယ္လို စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ရမလဲ။ အေကာင့္အတုေတြ။ ၿပီးတဲ့အခါ ဖုန္းနံပတ္ေတြဆုိရင္ သူတုိ႔ လွဲလို႔ရတယ္။ ၿပီးေတာ့ ဒီလုိကိစၥေတြအတြက္ က်မတို႔က တကယ္တမ္း တရားဥပေဒအရ စံုစမ္းအျပစ္ေပး အေရးယူေစခ်င္လုိ႔ သြားတိုင္းၾကားတယ္ဆုိရင္ေကာ အဲဒါေတြအတြက္ကို ဘယ္သူက ထိထိေရာက္ေရာက ္ေဆာင္ရြက္ေပးမလဲ။ က်မတို႔လို ကိစၥမ်ဳိးေတြ မေျပာပါနဲ႔ လူသိရွင္ၾကား တႏိုင္ငံလံုး အံုအံုႂကြပ္ႂကြပ္နဲ႔ ငိုေႂကြးၿပီးေတာ့ လိုက္လံပို႔ေဆာင္ရတဲ့ တကယ္ကို ထူးျခားတဲ့ အသုဘအခမ္းအနားေတာင္ ျဖစ္ခဲ့ရတဲ့ ကခ်င္ ဆရာမေလး (၂) ေယာက္ကိစၥမ်ဳိးေတာင္ က်ဴးလြန္တဲ့သူကို မေဖာ္ထုတ္ႏုိင္တဲ့ ႏုိင္ငံမ်ိုးမွာ က်မတို႔ အခုလို သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ၊ နည္းပညာေတြ အသံုးျပဳၿပီးေတာ့ အၾကမ္းဖက္ ခံေနရေတြကို ဘယ္သူကမ်ား ေဖာ္ထုတ္ေပးမလဲ။ ဘယ္လို တရားဥပေဒ အကာအကြယ္မ်ုိး ရမွာလဲဆိုတာ ေမးခြန္းထုတ္စရာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ တကယ္တမ္းမွာ ဥပေဒပိုင္းဆုိင္ရာ အားနည္းခ်က္ေတြလဲ ရွိသလို၊ ဥပေဒ စိုးမိုးမႈကလဲ မရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အမ်ုိးသမီးေတြဟာ အၾကမ္းဖက္ ခံေနရေသာ္လဲ က်မတို႔လို ပညာတတ္တဲ့ ၿမိဳ ႔ေပၚမွာေနတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြ အပါအဝင္ ကိုယ့္အၾကမ္းဖက္ခံေနရတာေတြကို ေျဖရွင္းေပးႏုိင္ဖို႔အတြက္ တရားဥပေဒရဲ ႔ အကြယ္အကာကို ရယူႏုိင္ဖို႔အတြက္ မေသခ်ာပါဘူး။

မအင္ၾကင္းႏိုင္ ။ ။ အဲဒီေတာ့ မေမစပယ္ျဖဴက က်ားမ တန္းတူေရးကြန္ရက္အဖြဲ႔မွာလည္း အမွဳေဆာင္ ညႊန္ၾကားေရးမွဳး။ ေနာက္တခုက ကခ်င္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကြန္ရက္၊ ကခ်င္အမ်ဳိးသမီး ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကြန္ရက္ အဖြဲ႔မွာလဲ ဦးေဆာင္ေနသူအေနနဲ႔ လႈပ္ရွားေနတဲ့အခါၾကေတာ့ အထူးသျဖင့္ ကခ်င္ျပည္နယ္က တုိက္ပြဲ ေတြလည္း ျဖစ္ေနတယ္။ အဲဒီမွာ ရွိေနတဲ့ ကခ်င္အမ်ဳိးသမီးထုရဲ ႔ အေျခအေန၊ အခက္အခဲေတြက ဘာေတြလဲရွင့္။

မေမစပယ္ျဖဴ ။ ။ အဲဒီေတာ့ က်မတုိ႔ ကခ်င္ေဒသမွာတင္ မဟုတ္ပါဘူး။ တကယ္ေတာ့ မၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ ေဒသမွာ ေနထုိင္ေနရတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြအားလံုးဟာ အခက္အခဲ အၾကပ္အတည္ေတြ အမ်ားႀကီးနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနရပါတယ္။ အဓိကေတာ့ လံုၿခံဳမႈ မရွိတာေပါ့။ သူတုိ႔ဟာ ေန႔တဓုဝ ထင္းေခြသြားလည္း မလံုၿခံဳဘူး။ ေရခပ္သြားလည္း မလံုၿခံဳဘူး။ ေတာင္ယာသြားလည္း မလံုၿခံဳဘူး။ ေက်ာင္းသြားလည္း မလံုၿခံဳဘူး။ အဲဒီလုိ ေန႔တဓုဝ မလံုၿခံဳမႈနဲ႔ ေနထုိင္ေနရတဲ့ဟာသည္ သူတုိ႔အတြက္ အႀကီးမားဆံုး အခက္အခဲျဖစ္တယ္လို႔ က်မက ေျပာခ်င္တယ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ ဒီလို ပဋိပကၡျဖစ္ပြားတဲ့ ေဒသေတြမွာ ေနထုိင္ရတဲ့အခါမွာ သူတုိ႔ရဲ ႔ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ေတြျဖစ္တဲ့ စားဝတ္ေနေရးကစလုိ႔ မိသားစုအတြက္ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ျဖည့္ဆည္းေပးႏုိင္ဖို႔အတြက္ အရမ္းကို အခက္အခဲေတြ ျဖစ္လာတဲ့အခါမွာ အမ်ဳိးသမီးေတြက ရရာအလုပ္အကိုင္ေတြကို လုပ္ၾကရတယ္။ က်မတို႔ ကခ်င္ေဒသမွာဆုိရင္ တရုတ္ျပည္ဘက္ကို လူကုန္ကူးခံရတာေတြ အမ်ားႀကီးပဲ ျဖစ္လာတယ္။ ကိုယ့္မွာ အႏၱရာယ္ျဖစ္လာႏုိင္တာကို သိလာေပမယ့္လဲ အမ်ိုးသမီးေတြဟာ traditionally မိသားစုကို ၾကည့္ရႈေစာင့္ေရွာက္ရမယ့္ တာဝန္ရွိသူေတြလို႔ သတ္မွတ္ျခင္း ခံရတဲ့သူေတြ ျဖစ္တဲ့အခါမွာ အႏၱရာယ္ ဘယ္လုိပဲရွိရွိ။ ဘယ္လိုမ်ဳိး စိုးရိမ္ပူပန္စရာ ေကာင္းတဲ့အလုပ္ေတြျဖစ္ျဖစ္ ေရြးခ်ယ္စရာ မရွိတဲ့အခါမွာ အဲဒါေတြကို Risk ယူၿပီးမွ လုပ္ေနရတဲ့ အေျခအေနမ်ုိးေတြ ျဖစ္ေနရတယ္။ အဲဒီေတာ့ အဓိက ေျပာရမယ္ဆုိရင္ေတာ့ လံုၿခံဳမႈ မရွိတဲ့ ျပႆနာနဲ႔ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းေတြ အရမ္းကို ရွားပါးတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ အလုပ္အကိုင္ေတြမွာ ပါဝင္လုပ္ကိုင္ေနရတဲ့ဟာေတြဟာ အႀကီးမားဆံုး အခက္အခဲ ျပႆနာေတြလို႔ ျမင္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ အရြယ္ေရာက္ၿပီးတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြ။ အဲဒီလိုမ်ဳိးပဲ အရြယ္ adolescence ေခၚတဲ့ အမ်ဳိးသမီးငယ္ေလးေတြမွာလဲ အတန္းပညာ ဆံုးခန္းတိုင္ေအာင္ မသင္ရတာ။ အဲဒါေတြ အပါအဝင္။ ဒါကေတာ့ အမ်ဳိးသမီးငယ္ေလးေတြတင္ မဟုတ္ပါဘူး။ ပဋိပကၡ ျဖစ္ပြားတဲ့ ေဒသေတြမွာ ေနထိုင္တဲ့ ခေလးေတြ။ မိန္းခေလးေတြပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေယာက်္ားေလးေတြျဖစ္ျဖစ္ အတန္းပညာ ၿပီးဆံုးေအာင္ မသင္ၾကားရတာ။ ၿပီးေတာ့ ဆယ္တန္းေအာင္သြားတဲ့အခါမွာ သူုတို႔မွာ ဆက္ၿပီးေတာ့ တကၠသိုလ္ေတြ ဘာေတြ တက္ႏုိင္ဖို႔အတြက္ လံုးဝလမ္းစ မရွိေတာ့တာ။ က်မတို႔ ကခ်င္ေဒသမွာဆုိရင္ အထူးသျဖင့္ အခုဆိုရင္ ဆယ္တန္းေအာင္ထားၿပီးေတာ့ တကၠသိုလ္ကို ဆက္မသြားႏိုင္တဲ့ ခေလးေတြ သံုးႏွစ္ေက်ာ္၊ ေလးႏွစ္စာ ပံုေနၿပီျဖစ္တယ္။ အဓိကေတာ့ စစ္မက္နဲ႔ ပဋိပကၡေတြဟာ က်မတုိ႔ တုိင္းရင္းသား လူမ်ဳိးစုေတြအေပၚမွာ ဘယ္လို ႀကီးမားတဲ့ သက္ေရာက္မႈေတြ ျဖစ္ေနတာလဲဆုိရင္ က်မတို႔ဟာ စစ္ပြဲေတြမွာလည္း ပစ္ၾကခတ္ၾက၊ တုိက္ၾကခိုက္ၾကတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ လက္နက္ေၾကာင့္ ေသပါတယ္။ လက္နက္ေၾကာင့္ ေသေက်ခဲ့ၾကတဲ့လူေတြလည္း အမ်ားႀကီးပါ။ စစ္ပြဲေတြမွာ မပါဝင္ေသာ္လဲ ေနေနတဲ့ အရပ္သားေတြမွာလည္း မတရားသျဖင့္ ဖမ္းဆီးႏိွပ္စက္ခံရတာေတြ၊ သတ္ျဖတ္ခံရတာေတြ ႀကံဳေတြ႔ရသလုိ။ က်မတို႔ရဲ ႔ အနာဂတ္ Generation ျဖစ္တဲ့ ခေလးေတြကလည္း စစ္မက္ပဋိပကၡရဲ ႔ ဆုိးက်ဳိးအေမြေတြအျဖစ္နဲ႔ သူတို႔ ပညာသင္ၾကားႏုိင္တဲ့ အခြင့္အလမ္းေတြ ဆံုးရႈံုးတာေတြ၊ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္း မရွိတာေတြနဲ႔ က်မတို႔ဟာ generation တခုလံုးကို သတ္ျပစ္ျခင္း ခံေနရတယ္လို႔ က်မက ျမင္တယ္။ ဆိုေတာ့ အဲဒါေတြကို ရပ္တန္႔ႏုိင္ဖို႔အတြက္ ႀကိဳးစားေသာ၊ ရပ္တည္ၿပီးေတာ့မွ လႈပ္ရွားေသာ က်မတို႔မွာ အျပစ္ရွိတယ္။ က်မတို႔ကို အျပစ္ေပးခ်င္တယ္။ တရားစြဲခ်င္တယ္။ အေရးယူခ်င္တယ္ဆိုတာကိုက တကယ္ေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလးကို ႀကီးမားတဲ့ စိန္ေခၚမႈပါ။ အဲဒီေတာ့ က်မတုိ႔ရဲ ႔ လူမ်ဳိး၊ က်မတုိ႔ရဲ ႔ ခေလးေတြ၊ က်မတို႔ရဲ ႔ အမ်ဳိးသမီးေတြ သူတုိ႔ရဲ ႔ ဘဝရပ္တည္ခ်က္အတြက္ က်မတုိ႔ဟာ အခြင့္အေရး ရေစခ်င္တယ္။ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြကို ရပ္တန္႔ေစခ်င္တယ္။ စစ္ၿပီးဆံုးၿပီးေတာ့ ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္းနဲ႔ သူတုိ႔ရဲ ႔ ဘဝရပ္တည္ခြင့္ကို ပံုမွန္အတိုင္း ရရွိေစခ်င္တယ္။ အဲဒါေတြ ရပ္တည္ႀကိဳးစားရင္နဲ႔ က်မတို႔ကို ဒီကေနအထိ ဒီလို ျဖစ္လာတယ္လို႔ အဲဒီလုိပဲ ေျပာပါရေစရွင့္။

မအင္ၾကင္းႏိုင္ ။ ။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ မေမစပယ္ျဖူ။ အခုလို ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခြင့္ ေပးတဲ့အတြက္။

မေမစပယ္ျဖဴ ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ 

VOA Burmese