ျမန္မာ့ရသံုးမွန္းေျခဆိုင္ရာ သိေကာင္းစရာ

သုေတသီ မငုဝါဝင္း (CESD)
ဒီတပတ္ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီေရးရာေဆြးေႏြးခန္း အစီအစဥ္မွာ ျမန္မာအစုိးရရဲ ႔ ရသံုးမွန္းေျခဘတ္ဂ်က္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ျပည္သူေတြ သိရွိႏိုင္တဲ့အေျခအေန ပိုရွိလာတယ္လို႔ သုေတသီတဦး ေျပာဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တင္ျပေပးထားပါတယ္။ ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ဘ႑ာႏွစ္ထဲက စတင္ၿပီး အစိုးရရဲ ႔ ဘတ္ဂ်က္ဆုိင္ရာ ထုတ္ျပန္အသိေပးမႈပံုစံေတြ ေျပာင္းလဲလာၿပီး အခုေနာက္ပိုင္း ပိုၿပီးပြင့္လင္းျမင္သာလာတယ္လို႔ အစိုးရရဲ ႔ မူဝါဒေရးရာေတြကို သုေတသနလုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ CESD (Centre for Economic and Social Development) စီးပြားေရးနဲ႔ လူမႈ႔ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအဖြဲ႔က တြဲဖက္သုေတသီ မငုဝါဝင္း က ေျပာဆိုပါတယ္။ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရးနဲ႔ စိုက္ပ်ဳိးေရးက႑ေတြမွာ ဘတ္ဂ်က္အသံုးစရိတ္ တျဖည္းျဖည္းတိုးလာတာ ေတြ႔ ရေပ မယ့္ တိုးႏႈန္းေႏွးေသးတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အခုလို႔ CESD အဖြဲ႔က အစိုးရမူဝါဒပိုင္းဆုိင္ရာ သုေတသနျပဳစုေနတဲ့ အေျခအေန၊ ေလ့လာေတြ႔ရွိခ်က္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ကို ေရာက္ရွိေနတဲ့ တြဲဖက္သုေတသီ မငုဝါဝင္း ကို မခင္ျဖဴေထြး က ေတြ႔ဆံုေမးျမန္း တင္ျပထားပါတယ္။

မခင္ျဖဴေထြး ။ ။ မငုဝါဝင္း အခုလို က်မတုိ႔ ဗီြအိုေအရံုးကိုလာၿပီး ေျဖၾကားေပးတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးအမ်ားႀကီး တင္ပါတယ္ရွင့္။

မငုဝါဝင္း ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ပါ။ ရပါတယ္။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။

မခင္ျဖဴေထြး ။ ။ မငုဝါ က အဓိကလုပ္ေနတာက Microeconomics နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့။ လက္ရွိ လုပ္ေနတဲ့ သုေတသနလုပ္ငန္းကို နည္းနည္းရွင္းျပေပးပါ။ ဘယ္အေၾကာင္းအရာေပၚမွာ သုေတသနလုပ္ေနတာလဲ။

မငုဝါဝင္း ။ ။ အခုေလာေလာဆယ္ လုပ္ေနတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကေတာ့ က်မတုိ႔ Microeconomic team က focus က အခုလက္ရွိ ခ်က္ခ်င္းျဖစ္ေနတဲ့ တေလာက အတည္ျပဳလုိက္တဲ့ tax နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ကိစၥေပါ့။ အခြန္ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ဟာ။ ဥပေဒအသစ္ေတြ ျပဌာန္းလုိက္တယ္။ အဲဒီဟာေတြမွာ ေျပာင္းလဲမႈေတြ ရွိသြားခဲ့တယ္။ နဂို သူတုိ႔လုပ္ထားတဲ့ ျပဌာန္းထားတဲ့ ဥပေဒနဲ႔ အခု ေျပာင္းလဲလိုက္တဲ့ ဥပေဒေတြမွာ ဘာေတြေျပာင္းလဲမႈေတြ ျဖစ္သြားလဲ။ အဲဒါက ႏိုင္ငံရဲ ႔ ဝင္ေငြေပၚမွာ ဘယ္လို အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ ရွိသလဲ။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြအေပၚ ဘယ္လိုအက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ ရွိသလဲ စတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို ေလ့လာတယ္။ ေနာက္ အခုအားေလ်ာ္စြာ ထုတ္ျပန္လုိက္တဲ့ ဥပေဒေတြအေပၚမွာ က်မတို႔ မိုက္ခရို ေဘာဂေဗဒနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြနဲ႔ ပါလာခဲ့ရင္ က်မတို႔ အဲဒီအေပၚမွာ သုေတသနလုပ္တယ္။ ေနာက္ အခုေလာေလာဆယ္ ေနာက္ထပ္လုပ္ေနတဲ့ဟာတခုကေတာ့ ႏုိင္ငံေတာ္ရသံုးမွန္းေျခေငြစာရင္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ကိစၥပါ။ အဲဒီမွာလဲ က်မတို႔ ပူးေပါင္းပါဝင္မႈလုပ္ၿပီးေတာ့ သုေတသနေတြ လုပ္ေနပါတယ္။ ႏွစ္အလိုက္ ျပဌာန္းတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ရသံုးမွန္းေျခေငြစာရင္း - အတုိေကာက္အားျဖင့္ေတာ့ ဘတ္ဂ်က္လို႔ ေခၚတာေပါ့။ အဲဒီအေပၚမွာလည္း ေလ့လာၿပီး သုေတသနလုပ္ေနပါတယ္။

မခင္ျဖဴေထြး ။ ။ ဒီ ဘတ္ဂ်က္ ႏုိင္ငံေတာ္ရသံုးမွန္းေျခစာရင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ေလ့လာတဲ့ေနရာမွာ ဘယ္အခ်က္ေတြကို အဓိကထားၿပီးေတာ့ ေလ့လာတာလဲ။

မငုဝါဝင္း ။ ။ ရသံုးမွန္းေျခေငြစာရင္းလို႔ ေျပာတဲ့အခါၾကရင္ က်မတို႔ ၂၀၁၁-၁၂ ကစၿပီးေတာ့ ၂၀၀၈ constitution အရ တုိင္းေဒသႀကီး ျပည္နယ္ေတြ Union level ကို ခြဲၿပီးေတာ့ ထြက္လာတယ္။ ဥပေဒေတြက ဘတ္ဂ်က္ ရသံုးမွန္းေျခေငြစာရင္းက တုိင္းေဒသႀကီး ျပည္နယ္ေတြအတြက္ထြက္တယ္။ ၿပီးေတာ့ Union Level အတြက္ ထြက္လာတယ္။ အဲဒီလုိ ထြက္လာတဲ့အခါၾကေတာ့ က်မတို႔ team အေနနဲ႔ အဓိက focus အာရံုစိုက္ၿပီးေတာ့ ေလ့လာတာကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ Union Level မွာ ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ ဘတ္ဂ်က္ကို က်မတို႔ ေလ့လာပါတယ္။ တိုင္းေဒသႀကီးျပည္နယ္အဆင့္ ဘတ္ဂ်က္ေတြကိုလည္း အခါအားေလ်ာ္စြာ တခ်ဳိ ႔ကိစၥေတြမွာေတာ့ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တာေတြ ရွိပါတယ္။

မခင္ျဖဴေထြး ။ ။ အဲဒီလို ေလ့လာတဲ့ေနရာမွာ အရင္ အစိုးရလက္ထက္နဲ႔ အခု ၂၀၁၁ ေနာက္ ပိုင္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလာတယ္ဆိုတဲ့ အစိုးရေနာက္ပိုင္းမွာ ဘယ္လုိေျပာင္းလဲလာတာေတြ ေတြ႔ရသလဲ။ ရွာေဖြေတြ႔ရွိခ်က္တခ်ုိ ႔ကိုလည္း ေျပာျပပါအံုး။

မငုဝါဝင္း ။ ။ ၂၀၁၁-၁၂ က စၿပီးေတာ့ က်မတို႔ focus လုပ္ပါတယ္။ အခုကေတာ့ ေလးႏွစ္စာ ရွိသြားၿပီေပါ့။ ရွိသြားၿပီဆုိေတာ့ အခု ၁၂-၁၃ ကစၿပီးေတာ့ ရသံုးမွန္းေျခေငြစာရင္းကို ေၾကညာတဲ့ပံုစံေတြ structure ေတြက ေျပာင္းလဲလာပါတယ္။ ဒီ ၁၄-၁၅ မွာလည္း ေျပာင္းလဲ သြားတယ္။ ေျပာင္းလဲ သြားတယ္ဆိုေတာ့ လူေတြက ပိုၿပီးေတာ့ access လုပ္လာႏုိင္တယ္။ ရယူလာႏုိင္တယ္။ သူတုိ႔ စၿပီးေတာ့ ေၾကညာလာတယ္။ ၿပီးေတာ့ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ စၿပီးေတာ့ စရွိလာၿပီေပါ့။ ဒီ အေနအထား ကိုလည္း ဘယ္လုိလုပ္တယ္ဆိုတာကိုလည္း လႊတ္ေတာ္မွာ ေဆြးေႏြးထားခ်က္ေတြကို လည္း ႏိုင္ငံပိုင္သတင္းစာေတြက၊ ျပင္ပကေန က်မတို႔ ေလ့လာလို႔ရတယ္။ အရင္ထက္ စာရင္ေတာ့ ႏႈိင္းယွဥ္ရင္ေတာ့ မဆိုးဘူးဆိုတဲ့ အေနအထားကို ေျပာလို႔ရတယ္။ Structure ကလည္း တျဖည္းျဖည္း ေျပာင္းလာတယ္။ သူတို႔ ပံုစံေပါ့။ နဂိုတုန္းကဆိုရင္ ႏိုင္ငံေတာ္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္ တဲ့ ရသံုးမွန္းေျခေငြစာရင္းေတြကို အတူတူေရာၿပီးေတာ့ ေဖာ္ျပတယ္။ အခုေနာက္ပိုင္းေတာ့ ခြဲၿပီးေတာ့ ေဖာ္ျပလာတာေတြရွိတယ္။ အဲဒီလို အေၾကာင္းအရာ ေျပာင္းလဲလာတာေတြရွိတယ္။ တျဖည္းျဖည္း နဲ႔လည္း ျပည္သူလူထုကို ပိုၿပီးေတာ့ အသိေပးလာတယ္။ ဟိုတေလာတုန္းကဆုိရင္ ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ပတ္ေလာက္ကဆိုရင္ အခြန္အေကာက္ကို ႏုိင္ငံေတာ္က ဒီ (၃) ႏွစ္မွာ ဘယ္ေလာက္ ေကာက္ခံရရွိခဲ့လဲ။ တုိးျမွင့္ေကာက္ခံရရွိခဲ့လဲ။ အခြန္တိုးျမွင့္ေကာက္ခံရရွိတဲ့ အတြက္ ႏိုင္ငံေတာ္ က ပညာေရးနဲ႔ က်န္းမာေရးက႑မွာ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ပိုမုိၿပီးေတာ့ သံုးစြဲလို႔ ရႏုိင္ပါတယ္ဆိုၿပီးေတာ့ - ဒါကေတာ့ အခြန္ဌာန ျပည္တြင္း အခြန္ဦးစီးဌာနက ေၾကညာတာေပါ့။ အဲဒီလိုမ်ဳိး သတင္းအခ်က္ အလက္ေတြကို ျပည္သူလူထုကို ေၾကညာလာတယ္ေပါ့။ အသိေပးလာတဲ့ အေနအထား အထိ ျဖစ္လာတယ္။

မခင္ျဖဴေထြး ။ ။ အရင္ကထက္ ပိုၿပီးေတာ့ transparency ပိုၿပီးေတာ့ ပြင့္လင္းျမင္သာလာတယ္။ Accountability တာဝန္ခံမႈေတြ ပိုၿပီးေတာ့ ရွိလာတဲ့သေဘာေပါ့။ ဆုိေတာ့ ဒီဘတ္ဂ်က္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ရသံုးမွန္းေျခနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ေငြေၾကးေတြကို စီမံခန္႔ခြဲၿပီးေတာ့ သံုးတဲ့ေနရာမွာ allocate လုပ္တဲ့ေနရာမွာ ဘယ္က႑ေတြမွာ သံုးတဲ့ႏႈန္းေတြက အရင္ အစိုးရနဲ႔ အခု အစိုးရနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္မယ္ဆိုရင္ တုိးတက္ေျပာင္းလဲလာတာ ရွိသလား။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆုိေတာ့ ဥပမာ က်န္းမာေရးတို႔၊ ပညာေရးတုိ႔လို က႑ေတြမွာ ဒါကို ပိုၿပီးေတာ့ သံုးစြဲသင့္တယ္ဆိုတာကို ျပည္ တြင္းျပည္ပက ေျပာေနၾကတာရွိတယ္။ ဆုိေတာ့ အဲဒီလုိအပိုင္းေတြမွာ ေျပာင္းလဲလာတာေတြ ရွိသလား။ ဒီေလ့လာေတြ႔ရွိခ်က္အရဆုိရင္။

မငုဝါဝင္း ။ ။ ရွိပါတယ္။ ဒီ ၁၁-၁၂ ကစၿပီးေတာ့ ေလ့လာတယ္။ ဘ႑ာေရးႏွစ္ ၁၁-၁၂၊ ၁၂-၁၃၊ ၁၃-၁၄၊ ၁၄-၁၅ အခု ထြက္လာတဲ့ဟာ။ တဖြဲ႔နဲ႔တဖြဲ႔။ တေယာက္နဲ႔တေယာက္ သုေတသီ တေယာက္နဲ႔တေယာက္ေတာ့ focus အာရံုစိုက္ၿပီး ေလ့လာပံုေတြ တူခ်င္မွတူမယ္။ က်မ တို႔ၾကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ ႔ ဘတ္ဂ်က္ကဆုိရင္ ႏွစ္အစမွာဆုိရင္ ဘ႑ာေရးႏွစ္အစမွာ မတ္လ အကုန္မွာဆုိရင္ တႏွစ္လံုးစာကို project လုပ္ထားတဲ့ ခန္႔မွန္းထားတဲ့ ဘ႑ာေရးဥပေဒ ထြက္လာတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေအာက္တုိဘာ၊ ႏိုဝင္ဘာလမွာဆိုရင္ ထပ္ၿပီးေတာ့ ျဖည့္စြက္တဲ့ ရန္ပံုေငြ supplementary ဆိုတဲ့ဟာမ်ဳိး ထြက္လာတယ္။ အဲဒီေတာ့ ေရွ ႔ကႏွစ္သံုးႏွစ္စာကို က်မတို႔ တြက္ခ်က္တဲ့အခါမွာ အဲဒီ projection and supplementary ကို ေပါင္းၿပီးေတာ့ အဲဒီ figure ကိုယူတယ္။ ၿပီးေတာ့ ဒီႏွစ္အစ ၁၄-၁၅ ကေတာ့ က်မတုိ႔ prediction အေပၚ မူတည္တယ္။ တြက္တဲ့အခါက်ေတာ့ က်မ အဓိကထားၿပီးေတာ့ လုပ္ေနတာက အခုန အမေျပာတဲ့ ဘယ္လို allocate လုပ္သလဲ။ ၾကည့္တဲ့အခါၾကေတာ့ သက္ဆုိင္ရာ ဌာနေတြကိုေပးတဲ့ expenditure ေပၚကိုၾကည့္တယ္။ ဒီအသံုးစရိတ္ေတြ ဘယ္ေလာက္ရွိေနသလဲအေပၚ ၾကည့္တဲ့အခါမွာ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး နဲ႔ ႏုိင္ငံရဲ ႔ အေရးႀကီးတဲ့ စုိက္ပ်ဳိးေရးက႑ေတြမွာ တုိးလာပါတယ္။ တိုးလာတယ္ဆိုတာကေတာ့ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ေတာ့ တုိးလာပါတယ္။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ကေတာ့ ေဝဖန္ၾက တယ္။ စစ္အသံုးစရိတ္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔။ စစ္အသံုးစရိတ္လည္း တုိးလာပါတယ္။ စစ္အသံုးစရိတ္ကလည္း တုိးေနတယ္။ ဒါေပမဲ့ တုိးတဲ့ႏႈန္းခ်င္းကေတာ့ မတူဘူးျဖစ္ေနတယ္။ ပညာေရး နဲ႔ က်န္းမာေရးက႑မွာေတာ့ တုိးတက္မႈႏႈန္းက နည္းေနေသးတယ္လို႔ ယူဆလို႔ ရပါတယ္။

မခင္ျဖဴေထြး ။ ။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အခုလိုမ်ဳိး CESD ဟာမ်ဳိး။ ႏိုင္ငံတခုရဲ ႔ လူမႈေရး နဲ႔ စီးပြားေရးအေျခအေနနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ေလ့လာတဲ့ CESD လို အဖြဲ႔မ်ုိးေတြက တျခားႏိုင္ငံေတြမွာလည္း ရွိပါတယ္။ မငုဝါ တို႔ရွိတဲ့ အဖြဲ႔မ်ဳိးလို။ ဆိုေတာ့ အဲဒီလိုမ်ဳိး တျခားႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး လုပ္ကိုင္တာ ရွိသလား။ ဥပမာ တျခားႏုိင္ငံေတြက အရင္ထဲက ရွိေနၿပီသာ။ ဒီလုိမ်ုိး အဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ စၿပီးေတာ့ က်င့္သံုးလာၿပီးသာ ႏိုင္ငံေတြဆီက ေလ့လာသင္ယူတာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ သူတုိ႔ဆီက ေထာက္ပံ့ရယူတာပဲျဖစ္ျဖစ္ အဲဒီလို ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္မႈေတြရွိလား။ 

မငုဝါဝင္း ။ ။ ရွိပါတယ္။ က်မတုိ႔ ဟိုတေလာက အခုေတာ့ ေနာက္ဆံုးလက္စသတ္တဲ့အဆင့္ ကို ေရာက္ေနၿပီေပါ့။ ဒါကေတာ့ Asian Development Bank နဲ႔ ေပါင္းၿပီးေတာ့ country study လုပ္တဲ့အခါၾကေတာ့ က်မတို႔ CESD က Financial Management နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ chapter တခု ဝင္ေရးပါတယ္။ ဝင္ေရးတဲ့အခါၾကေတာ့လည္း က်မအေနနဲ႔ ဘယ္လို allocate လုပ္လဲ။ ခြဲေဝတဲ့အပိုင္းကေန ၾကည့္ၿပီးေတာ့ ေလ့လာတာ ရွိပါတယ္။ တျခားအဖြဲ႔ေတြနဲ႔လည္း အစိုးရရဲ ႔ ဌာနေတြကို ေလ့လာေနတဲ့အဖြဲ႔ေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္တာေတြလည္း ရွိပါတယ္။

မခင္ျဖဴေထြး ။ ။ အေမရိကန္က Michigan တကၠသိုလ္နဲ႔က

မငုဝါဝင္း ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ Michigan တကၠသိုလ္နဲ႔ၾကေတာ့ စိုက္ပ်ဳိးေရးက႑ကို ေလ့လာတာ ျဖစ္ပါ တယ္။ ေလ့လာတဲ့အခါၾကေတာ့ ပညာေရးက႑မွာ ဘယ္ေလာက္တုိးလာသလဲ။ က်န္းမာေရးက႑မွာ ဘယ္ေလာက္ တုိးလာသလဲ။ ဘယ္ေလာက္ percentage အားျဖင့္ တုိးလာသလဲဆိုေတာ့ ဒီႏွစ္မွာေတာ့ ၂၀၁၄-၁၅ မွာ ပညာေရးက႑ အသံုးစရိတ္က ေတာ္ေတာ္ေလးကို တုိးလာပါတယ္။ အရင္ႏွစ္ထက္စာရင္ သူ႔ရဲ ႔ တုိးတက္မႈ ေငြပမာဏက ေတာ္ေတာ္မ်ားလာတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရတယ္။ တျခား က်န္းမာေရး က႑လည္း ထပ္ၿပီးေတာ့ မ်ားလာတယ္။ ဒီက႑ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ တျခား အာဆီယံဝန္းက်င္မွာ ယွဥ္ရင္ေတာ့ နည္းေနေသးတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။ ဘယ္ေလာက္အထိ တုိးတက္လာႏုိင္ဖို႔ ထပ္ၿပီးေတာ့ ထည့္သင့္သလဲ။ ဘယ္ေလာက္ allocate လုပ္သင့္သလဲတို႔၊ ဘာတုိ႔ကေတာ့ ထပ္ၿပီးေတာ့ ဌာနတခုခ်င္းစီအလိုက္၊ ဝန္ႀကီးဌာနတခုခ်င္းစီအလိုက္ နုိင္ငံရဲ ႔ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့အေျခအေနေပၚ ဘယ္ေနရာ မွာ ဘယ္ လုိ allocate လုပ္မလဲဆိုတာေတြကေတာ့ ထပ္ၿပီးေတာ့ ေလ့လာရ မယ္။ ေနာက္တခ်က္ ကလည္း ကာကြယ္ေရးအသံုးစရိတ္ ဘယ္ေလာက္ျဖစ္ေနလဲ၊ ဘာလဲကလဲ အခုထိေတာ့ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ဒီက႑မွာ မရွိေသးတဲ့အတြက္ က်မတို႔လည္း ေလ့လာသံုးသပ္လို႔ ရႏုိင္တဲ့အေနအထားမွာေတာ့ မရွိေသးဘူးေပါ့။ ေနာက္တခ်က္ကလဲ က်မတုိ႔ ေလ့လာတဲ့အခါၾကရင္ ရသံုးမွန္းေျခေငြစာရင္းက ႏုိင္ငံေတာ္ သတင္းစာမွာ ေၾကညာလိုက္တဲ့ အဲဒီကိုပဲ ယူၿပီးေတာ့ ေပါင္းၿပီးေတာ့ ေလ့လာသံုးသပ္တာေတြ လုပ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘတ္ဂ်က္ရဲ ႔ အေနအထားအရဆုိရင္ အဲဒီႏွစ္ခုေပါင္းၿပီးေတာ့ အဲဒါက ခန္႔မွန္းထားတာပဲ ရွိတယ္။ တကယ္ အမွန္စာရင္းဆိုတာလည္း ရွိေသးတယ္။ အဲဒီ အမွန္စာရင္းကေတာ့ က်မတုိ႔ အခုအခ်ိန္အထိ ရယူႏုိင္တဲ့အေနအထားမွာ မရွိေသးဘူးေပါ့။ ေၾကညာတဲ့ အေနအထားမွာ မရွိေသးဘူး။ ဒါေပမဲ့ လႊတ္ေတာ္မွာေတာ့ ျပည္သူေငြစာရင္း ပူးေပါင္းေကာ္မတီက သူတို႔ ေလ့လာသံုးသပ္တဲ့အခ်က္ေတြကို အခုအားေလ်ာ္စြာ ေမးခြန္းထုတ္တဲ့အခါ၊ ထုတ္ျပန္တဲ့အခါမွာျဖစ္ျဖစ္ က်မတုိ႔ သိရတာေတြေတာ့ ရွိပါတယ္။

မခင္ျဖဴေထြး ။ ။ အခ်ိန္က သိပ္မရွိေတာ့ဘူးဆုိေတာ့ ေနာက္ဆံုးပိတ္အေနနဲ႔ အခုဆုိရင္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အခုေျပာတဲ့ CESD ဆိုတဲ့ အဖြဲ႔မ်ုိးက အရင္တုန္းကရွိခဲ့တဲ့ အဖြဲ႔မ်ဳိး မဟုတ္ဘူး။ ဒီလုိမ်ုိး သုေတသန လုပ္တာေတြ ရွိလာတယ္။ စာတမ္းျပဳစုလာတယ္။ အစိုးရပိုင္ဆုိင္ရာ မူဝါဒ ခ်မွတ္တာေတြအေပၚမွာ အႀကံေပးတာေတြလည္း ရွိလာၿပီဆုိေတာ့ ေစာေစာက မငုဝါ လည္း ေျပာခဲ့တယ္။ အစိုးရ ရသံုးမွန္းေျခက႑ေတြမွာဆုိရင္လည္း accountability ပိုရွိလာတယ္။ transparency ပိုရွိလာတယ္ အေျခအေန တုိးတက္ေကာင္းမြန္လာတာေတြလည္း ေျပာတယ္။ ဆိုေတာ့ ေနာက္အနာဂတ္မွာ ဒီလုိမ်ုိး ပိုၿပီးေတာ့ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ရွိလာမယ့္၊ တာဝန္ခံမႈေတြ ပိုၿပီးရွိလာမယ့္ အလားအလာေတြ ျမင္လား။ ေရွ ႔အလားအလာကို ဘယ္လို သံုးသပ္မလဲ။

မငုဝါဝင္း ။ ။ အေကာင္းျမင္တဲ့ အေနအထားက ေျပာရရင္ေတာ့ အရင္ကထက္စာရင္ ပိုၿပီးေတာ့ ပြင့္လင္းျမင္ သာမႈ ရွိလာတယ္။ အခြန္နဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ျပည္တြင္းအခြန္ဦးစီးဌာနက ေၾကညာတယ္ဆိုေတာ့ က်မတို႔ ဒါက ပထမဆံုး ႀကံဳဘူးတာေပါ့။ သူမ်ားႏုိင္ငံေတြနဲ႔ ယွဥ္ၿပီးေတာ့ ေျပာရင္ေတာ့ က်မတုိ႔ အေန အထား က အခုမွ စလံုးေရးစ အေနအထားကိုေတာင္ မေရာက္ေသးဘူးလုိ႔ ေျပာလို႔ရတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေရွ ႔ဆက္ၿပီးေတာ့ လုပ္သြားမယ့္ အေနအထားေတြေတာ့ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ အရပ္ဖက္လူမႈ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြ။ ဟိုတေလာတုန္းက သိပ္မၾကာေသးခင္က ဝန္ႀကီးဌာနနဲ႔ ေပါင္းၿပီးေတာ့ တခ်ုိ ႔ civil society ေတြနဲ႔ ေပါင္း ၿပီးေတာ့ transparency ျဖစ္ဖုိ႔ ဘယ္လုိ လုပ္ၾကမလဲဆိုတဲ့ အတူတကြ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တာေတြလည္း ရွိလာတယ္။ ရွိလာေတာ့ လူထုကို အႀကံဥာဏ္ေပးႏုိင္ဖို႔ channel ဖြင့္ေပးတာေတြေတာ့ ထပ္ၿပီးေတာ့ လုိအပ္သလို။ က႑ေပါင္းစံုက လုပ္ဖို႔ေတာ့ လိုအပ္တာေပါ့။ အခုဆုိရင္ က်မတုိ႔ဆုိရင္ ႏုိင္ငံေတာ္အဆင့္ ဘတ္ဂ်က္ကိုပဲ အေလးေပးထားၿပီးေတာ့၊ အာရံုစိုက္ၿပီးေတာ့ သတင္းေတြက ေဖာ္ျပေနတယ္။ က်မတို႔က လည္း အဲဒီဟာကိုိ သတင္းလြယ္လြယ္ကူကူ ရႏိုင္တာ ႏုိင္ငံေတာ္ပိုင္ သတင္းစာက ရေနတယ္။ က်မဆိုရင္ ရန္ကိုင္တုိင္းေဒသႀကီး မွာ ေနတယ္။ ရန္ကုန္တုိင္းေဒသလႊတ္ေတာ္ကို အေျခစိုက္ၿပီးေတာ့ ေလ့လာ ၿပီးေတာ့ ဒီ သတင္း အခ်က္ေတြ၊ ေဆြးေႏြးထားခ်က္ေတြကို ထုန္ျပန္တာမ်ဳိး၊ အေနအထားမ်ုိးေတြ၊ ဒါေတြ လည္း တဖတ္က လုပ္ဖို႔ လိုအပ္ေနေသးတယ္။ လူေတြ၊ ျပည္သူေတြကိုယ္တုိင္လည္း civil society ေတြ အစိုးရနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီးေတာ့ ဘတ္ဂ်က္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ consultation လုပ္တာမ်ုိးေတြ၊ ေဆြးေႏြးပြဲ လုပ္တာမ်ဳိးေတြ။ အစပိုင္းမွာေတာ့ အစုိးရဖက္ကလည္း ဒီလမ္းကို ဖြင့္ေပးရမယ္။ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ဒီကိစၥေတြ မရွိလာဘူးဆုိေတာ့ ဘယ္ကစရမွန္ မသိတဲ့ အေနအထားေတြလည္း ရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ေတာ့ လုပ္လာၿပီ၊ လမ္းေၾကာင္းေလးကို စျမင္လာရၿပီလို႔ေတာ့ က်မအေနနဲ႔ ယူဆပါတယ္။

မခင္ျဖဴေထြး ။ ။ မငုဝါဝင္း အခုလိုမ်ဳိး က်မတို႔ ဗီြအိုေအရံုးကိုလာၿပီးေတာ့ စိတ္ရွည္ရွည္နဲ႔ ေမးခြန္းေတြ ကို ေျဖၾကားေပးတာကို ေက်းဇူးအမ်ားႀကီးတင္ပါတယ္ရွင့္။

မငုဝါဝင္း ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ က်မကလည္း ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။

ဗီြအုိေအ ျမန္မာ