ဘဂၤါလီ ခိုး၀င္သူမ်ားသည္ ဘဂၤလာေဒ့ရွ္ ၏ တာ၀န္သာျဖစ္သည္ ဟု စစ္ေတြ လူမႈအဖြဲ႕အစည္း ကိုယ္စားလွယ္ က အေမရိကန္ ဒု ၀န္ႀကီးအားေျပာၾကား

အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရးဌာန ဒုလက္ေထာက္၀န္ႀကီး (Joseph Y. Yun) ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အေမရိကန္သံအမတ္ႀကီး ဒက္ရက္ခ္ မစ္ခ်ယ္ (Derek J. Mitchell) ဦးေဆာင္ေသာ အဖြဲ႕က စစ္ေတြအေျခစိုက္ အစိုးရမဟုတ္ေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ ယေန႔ မြန္းလြဲ တစ္နာရီတြင္ ေန႔လယ္စာ စားယင္း ေတြ႕ဆံုရာ၌ ဘဂၤါလီ ခိုး၀င္သူမ်ားသည္ ဘဂၤလာေဒ့ရွ္ ၏ တာ၀န္သာျဖစ္သည္ ဟု စစ္ေတြ ေဒသခံမ်ားကိုယ္စား တက္ေရာက္သူမ်ားက ေျပာၾကား ခဲ့သည့္အျပင္ Human Rights Watch အဖြဲ႕၏ လြန္ခဲ့သည့္ တစ္လခန္႔က ထုတ္ျပန္ခဲ့ေသာ ဘဂၤါလီဆူပူမႈ အေရးအခင္းဆိုင္ရာ အစီရင္ခံစာ တြင္ ၁၉၄၂-ခုႏွစ္က ဘဂၤါလီမ်ားက ရခိုင္လူမ်ိဳး တစ္သိန္းခန္႔ကို သတ္ျဖတ္ခဲ့ေသာ အေရးအခင္းကို ခ်န္လွပ္ခဲ့ျခင္းကို ေ၀ဖန္ေထာက္ျပခဲ့သည္ဟု စစ္ေတြအေျခစိုက္ ၀ံလက္ ေဖာင္ေဒးရွင္း၏ ဒါရိုက္တာ တစ္ဦး ျဖစ္သူ ဦးေက်ာ္ေဇာဦးက ေျပာၾကားခဲ့သည္ဟု Coral Arakan အားေျပာၾကားခဲ့သည္။


“ကၽြန္ေတာ္ ဒု လက္ေထာက္၀န္ႀကီးကို ေျပာတဲ့အထဲမွာ တစ္အခ်က္။ ဘဂၤါလီရွစ္သိန္းေက်ာ္ ရခိုင္ေျမေပၚမွာ ေရာက္ေနတဲ့ အတြက္ လူ႕အခြင့္အေရးတို႔ တိုင္းရင္းသားအေရးတို႔ကို မေျပာနဲ႔ထားဦး၊ အဲဒီ လူေပါင္း ဘဂၤါလီေပါင္း ရွစ္သိန္းေက်ာ္ လူသားစင္စစ္ေရာက္ရွိေနၾကတဲ့အတြက္ ဒီရခိုင့္ေျမေပၚ ကအေျခအေနကို ပိုၿပီး ေကာင္းမြန္ ေစဖို႔ရာ ျပႆနာေတြေျပလည္ေအာင္ လုပ္ဖို႔ရာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ တာ၀န္ျဖစ္တယ္ (it is up to you) လို႔ သူက ဆိုတယ္။ ဒါကို ကၽြန္ေတာ္က ျငင္းတယ္။ ဒီကိစၥကို ဘဂၤလာေဒ့ရွ္က တာ၀န္ယူရမွာျဖစ္တယ္ (it is up to Bengladesh.) လို႔ ကၽြန္ေတာ္ ေျပာခဲ့တယ္။

“ႏွစ္အခ်က္။ ၿပီးခဲ့တဲ့တစ္လေလာက္က  Human Rights Watch အဖြဲ႕ကထုတ္ျပန္တဲ့ ဘဂၤါလီဆူပူမႈ အေရးအခင္း ဆိုင္ရာ အစီရင္ခံစာမွာ ေနာက္ခံသမိုင္းေၾကာင္းအက်ဥ္းကိုေဖၚျပရာမွာ  ၁၉၄၂-ခုႏွစ္မွာ အိႏိၵယကို စစ္ဆုတ္သြားတဲ့ ၿဗိတိသွ်တပ္ေတြက ဘဂၤါလီကို လက္နက္တပ္ဆင္ေပးၿပီး Bengali V force ဆိုၿပီး ထားခဲ့တယ္။ အဲသည္ လက္နက္ကိုင္ ဘဂၤါလီေတြက ရခိုင္လူမ်ိဳး တစ္သိန္းခန္႔ေလာက္ကို သတ္ျဖတ္ခဲ့တဲ့ မ်ိဳးတံုး သတ္ျဖတ္မႈကို ခ်န္လွပ္ထားခဲ့တာဟာ အဲသည္ အစီရင္ခံစာအေနနဲ႔ လံုး၀ဘက္လိုက္ ေရးသားထားတာ ျဖစ္ေၾကာင္း ကၽြန္ေတာ္က ဒုလက္ေထာက္၀န္ႀကီး ကို ေထာက္ျပခဲ့တယ္။

တတိယအခ်က္။ ဒီအခ်က္က UNHCR ဌာေနကိုယ္စားလွယ္ ဟန္စ္တန္ဖဲလ္ နဲ႔ အဖြဲ႕၀င္ေတြကို ကၽြန္ေတာ္ ေျပာခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္က UNHCR ဟာ ရခိုင္ေဒသမွာ ဘက္လိုက္ေဆာင္ ရြက္မႈရွိခဲ့တယ္ ဆိုတာ အမွန္ပဲလို႔ ေျပာရမွာ ျဖစ္တယ္ ေျပာခဲ့တယ္။ ဥပမာ သူတို႔ခ်ေပးတဲ့ ပေရာဂ်က္တစ္ခ်ိဳ႕မွာ အိမ္ေျခငါးဆယ္ ေအာက္ ရြာေတြကို ေထာက္ပံ့မႈမေပးဘူး ဆိုတာေတြရွိခဲ့တယ္။ မူဆလင္ရြာႀကီးေတြက အိမ္ေျခရာခ်ီ ေထာင္ခ်ီေနၿပီး တိုင္းရင္းသားရြာေတြက အိမ္ေျခ ငါးဆယ္ေအာက္ေရာက္ေနတဲ့အခါ တိုင္းရင္းသားေတြက ဘာေထာက္ပံ့မႈမွမရတာေတြရွိခဲ့တယ္။ ဒါေတြကို ကၽြန္ေတာ္ေျပာခဲ့တယ္။

ေနာက္ဆံုးတစ္ခ်က္။ ဒါေပမဲ့ ဒါက စကား၀ိုင္းစကတည္းက ကၽြန္ေတာ္ေျပာခဲ့တာ။ ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့စကားလံုးကို တစ္ခါ သံုးတိုင္း သံုးတိုင္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ ရခိုင္ေတြကို ၿခိမ္းေျခာက္မႈတစ္ခါစီလုပ္ေနတာ ျဖစ္တယ္။ ဘဂၤါလီက ဘဂၤါလီလို႔ ကိုယ့္ကိုယ္ကို မေခၚပဲ၊ ရိုဟင္ဂ်ာ လို႔နာမည္တီတြင္ ေခၚေနတာဟာ အဲဒီနာမည္ ေနာက္က ႏိုင္ငံေရး ရည္မွန္းခ်က္ေတြ (ဆိုလိုတာက နယ္ေျမ သိမ္းပိုက္ေရး ရည္မွန္းခ်က္ေတြ) အတြက္ တစ္ခါစီ တစ္ခါစီ ႀကိဳးပမ္းမႈ လုပ္ေနတာျဖစ္တယ္ လို႔ ကၽြန္ေတာ္ ေျပာခဲ့တယ္။ ဒီေတာ့ ဒီေန႔လယ္စာစားပြဲတစ္ေလွ်ာက္လံုးမွာ သူတို႔ဘက္က ရိုဟင္ဂ်ာ ဆိုတဲ့ စကားလံုးကို လံုး၀ မသံုးခဲ့ေတာ့ဘူး။”

ရခိုင္ျပည္၏ အေျခအေနမွာ အေမရိကန္တို႔ ဥေရာပတို႔ ကြဲျပားျခားနားသည့္အျပင္ ၂၀၂၃-ခုႏွစ္ေလာက္မွာ လက္ရွိ လူဦးေရ၏ ႏွစ္ဆရွိလာလိမ့္မည္ဟု ခန္႔မွန္းေနၾကေသာ  ဘဂၤလာေဒ့ရွ္ကဲ့သို႔ ႏိုင္ငံမ်ိဳးနဲ႔ ကပ္လ်က္ တည္ရွိေနသည့္ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံမွာ လူ၀င္မႈႀကီးၾကပ္ေရးဥပေဒမ်ားမွာ သူ႕အရပ္ သူ႔ဇာတ္နဲ႔ ရွိေနမွာ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ျပည္ပႏိုင္ငံ ျပည္ပအဖြဲ႕အစည္းမ်ားက ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ၏ လူ၀င္မႈႀကီးၾကပ္ေရး ဥပေဒကို ျပင္ပါလို႔ ေျပာပိုင္ခြင့္မရွိေၾကာင္း သူက အေမရိကန္ ဒုလက္ေထာက္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ကို ေျပာျပခဲ့သည္ဟု ဦးေက်ာ္ေဇာဦးက Coral Arakan အား ေျပာၾကားသည္။

အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးဌာနမွ ပုဂၢိဳလ္မ်ားႏွင့္ UNHCR မွ ပုဂၢိဳလ္မ်ားက အေလးအနက္ထား ထပ္ကာတစ္လဲလဲ ေမးေသာေမးခြန္းမွာ ရခိုင္လူ႔အဖြဲ႕အစည္းႏွင့္ ဘဂၤါလီလူ႕အဖြဲ႕အစည္းတို႔ ယခင္ကဲ့သို႔ အတိုင္းအတာတစ္ခု အထိ ျပန္လည္ ေရာေႏွာေနထိုင္မႈ ဘယ္ေတာ့ျဖစ္လာႏိုင္မလဲ ဆိုေသာ ေမးခြန္းျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဒါက ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားအေနျဖင့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာထိခိုက္ခံစားရမႈမ်ား (psychological trumas) ရွိေနဆဲျဖစ္သျဖင့္ အခ်ိန္အတိုင္းအတာ တစ္ခုယူရဦးမွာ ျဖစ္ေၾကာင္း ေျဖၾကားခဲ့သည္ဟု ၄င္းက ဆိုသည္။

အေမရိကန္ ဒု လက္ေထာက္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ႏွင့္ အေမရိကန္သံအမတ္ႀကီးတို႔ ပါ၀င္ေသာ ဆယ့္တစ္ဦး အဖြဲ႕သည္ ဘူးသီးေတာင္ ေမာင္ေတာ မွ ယေန႔မနက္ျပန္လည္ေရာက္ရွိလာခဲ့ၿပီး၊ စစ္ေတြ ေဒသခံ လူမႈအဖြဲ႕ အစည္း ကိုယ္စားလွယ္မ်ား နွင့္ေတြ႕ဆံုၿပီးေနာက္ ခ်က္ခ်င္း ေလယာဥ္ျဖင့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ထြက္ခြာ သြားၾကသည္။


ref:Arakan News Agency