တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၊ ရွန္ေဒါင္းျပည္နယ္၊ ဒီဇူးၿမိဳ႕၏ ျမဴဆိုင္းေသာေန႔တစ္ေန႔တြင္ မီးခိုေခါင္းတိုင္မ်ားမွ မီးခိုးမ်ား ထြက္ေနသည္ကို ေတြ႕ရစဥ္။ FILE/reuters
ကမၻာႀကီးပူေႏြးလာမႈကုိ ထိိန္းခ်ဳပ္ရန္ ပ်က္ကြက္ခဲ့ပါက လူသားမ်ိဳးႏြယ္တစ္ရပ္လံုး ႀကီးမားေသာ ဒုကၡသည္ ျပႆနာ၊ ေရနစ္ျမဳပ္မည့္ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားႏွင့္ အပူလိႈင္းမ်ား က်ေရာက္ျခင္း၊ မိုးေခါင္ေရရွားမႈစေသာ အႏၲရာယ္ မ်ားကုိ ကုိင္တြယ္ သြားရလိမ့္မည္ဟု သိပၸံပညာရွင္မ်ားက သတိေပးထားသည္။
ႏုိ၀င္ဘာ ၃၀ ရက္မွစတင္၍ ကမၻာ့ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၉၅ ႏုိင္ငံမွ ကုိယ္စားလွယ္မ်ားသည္ ျပင္သစ္ႏုိင္ငံ ပါရီၿမိဳ႕၌ စုေ၀းၾကကာ ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲမႈကုိ ျဖစ္ေပၚေစေသာ ဖန္လံုအိမ္ဓာတ္ေငြ႕ ထုတ္လႊတ္မႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရး သေဘာတူ ညီခ်က္ တစ္ရပ္ရရိွရန္ ႀကိဳးစားၾကမည္ ျဖစ္သည္။
ယင္းအတြက္ ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲမႈေၾကာင့္ ႀကံဳေတြ႕ရႏုိင္ေသာ ဒုကၡသုကၡမ်ားႏွင့္ ပါရီထိပ္သီး ေဆြး ေႏြးပြဲတြင္ ေျဖရွင္းရမည့္ ျပႆနာမ်ားကို ေဖာ္ျပ လိုက္ပါသည္။
ယခုလက္ရိွထက္ ပုိမို၍ အေရးယူ ကုိင္တြယ္ျခင္း မရိွပါက ကမၻာေျမႀကီး၏ အပူခ်ိန္မွာ ယခု ရာစုကုန္ဆံုး ခ်ိန္တြင္ အပူခ်ိန္ ေလးဒီဂရီဆဲလ္စီးယက္စ္ထိ ပူျပင္းလာမည္ျဖစ္သည္။ စက္မႈမတုိင္မီ ေခတ္ကထက္ ထိုမွ်အပူခ်ိန္ျမင့္ တက္ျခင္းမွာ သဘာ၀ေဘးအႏၲရာယ္ အေျမာက္အျမား ျဖစ္ေပၚေရး ေဖာ္ျမဴလာပင ္ျဖစ္သည္ဟု သိပၸံပညာအေထာက္အထားမ်ားက ျပသၿပီးျဖစ္သည္။
ကာဗြန္ထုတ္လႊတ္မႈမ်ားကုိ လက္ရိွအတုိင္း ဆက္ထားပါက အလြန္က်ယ္ျပန္႔ ျပင္းထန္ၿပီး ျပန္ျပင္၍ မရ ေသာ ထိခိုက္မႈမ်ားဆီသုိ႔ ဦးတည္သြားလိမ့္မည္ဟု ကုလသမဂၢ၏ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈဆုိင္ရာ အစိုးရ အဆင့္ အဖဲြ႕(IPCC)က သတိေပးထားသည္။
၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္ေရာက္လွ်င္ ကမၻာ့ပင္လယ္ သမုဒၵရာမ်ား၏ ေရမ်က္ႏွာျပင္သည္ ၁၉၈၆-၂၀၀၅ကာလ မ်ားထက္ ၁၀ ေပမွ ၃၂ ေပအထိ ျမင့္တက္ လာႏုိင္ေၾကာင္း IPCC က တြက္ခ်က္ ထားသည္။ အဓိက အေၾကာင္းရင္း မ်ားမွာ ေျမာက္၀င္႐ုိးစြန္းႏွင့္ ေတာင္၀င္႐ုိးစြန္းမွ ေရခဲမ်ား ပဲ့က်အရည္ေပ်ာ္ျခင္း၊ ေရခဲျမစ္ မ်ား အရည္ေပ်ာ္ျခင္းႏွင့္ ပူေႏြးလာသျဖင့္ ျပန္႔ကားလာေသာ ပင္လယ္ျပင္မ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
ကုလသမဂၢက ကန္႔သတ္ရန္ ရည္မွန္းခ်က္ ထားေနေသာ ၂ ဒီဂရီ ဆဲလ္စီးယက္အပူခ်ိန္သုိ႔ ေရာက္ရွိ လွ်င္ပင္ ေလာေလာဆယ္တြင္ လူေပါင္းသန္း ၂၈၀ ေနထိုင္ေသာ ေဒသမ်ား ေရေအာက္ေရာက္ သြားမည္ ျဖစ္သည္။
ကမၻာႀကီး ပူေႏြးလာမႈေၾကာင့္ စူပါမုန္တုိင္းမ်ား၊ အ႐ုိးကဲြ မတတ္ေအးခဲမႈမ်ား၊ အပူလိႈင္းက် ေရာက္ျခင္းမ်ား ပုိမုိမ်ားျပား၊ ပုိမုိ ျပင္းထန္ လာမည္ျဖစ္သည္။
ထူးထူးျခားျခား ရာသီဥတု ျဖစ္စဥ္မ်ားႏွင့္ ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲမႈၾကား ခ်ိတ္ဆက္မႈကုိ တိတိ က်က်ေဖာ္ ထုတ္ရန္ ခက္ခဲေသာ္လည္း မၾကာေသးမီက သုေတသ နမ်ားအရ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈေၾကာင့္ ေရႀကီး ေရလွ်ံ မႈမ်ား၊ ႏွင္း မုန္တုိင္းမ်ား၊ တုိင္ဖြန္းမ်ား၊ အပူလိႈင္းမ်ား ပိုမုိအစြန္းေရာက္လာ သည္ကုိ ေဖာ္ထုတ္ ႏုိင္ခဲ့သည္။ ဟာရီကိန္းႏွင့္ အပူလိႈင္းက်ေရာက္မႈ အားလံုးကုိမူ ရာသီဥတုေျပာင္း လဲမႈႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္မျပ ႏုိင္ဟု သိပံၸ ပညာရွင္မ်ားက သတိေပးသည္။
ကမၻာႀကီးပူေႏြးလာမႈေၾကာင့္ အခ်ိန္ၾကာျမင့္ေသာ မုိးေခါင္ေရရွားမႈမ်ားႏွင့္ ပ်က္စီးမႈ ႀကီးက်ယ္ေသာ ေရ လႊမ္းမုိးမႈမ်ား ဆီသုိ႔ ဦးတည္ႏုိင္သည္။ အဓိပၸာယ္မွာ ကမၻာ့ေနရာအခ်ိဳ႕တြင္ ေရရရိွမႈ မလံုေလာက္ ေသာ္လည္း ေနရာ အခ်ိဳ႕တြင္ ေရႀကီးေရလွ်ံေနမည့္ သေဘာျဖစ္သည္။
ဆီးရီးယားႏွင့္ ကယ္လီဖုိးနီး ယား မုိးေခါင္ေရရွားမႈမ်ားမွာ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈႏွင့္ ဆက္စပ္ သည္။ မုိးသည္းထန္စြာ ရြာသြန္းမႈ မ်ားမွ ေန၍ သီးႏွံမ်ား ပ်က္စီး၊ ေန အိမ္မ်ား ပ်က္စီးကာ လူမ်ား အသက္လု ေျပးရမည့္ ေရလႊမ္းမိုးမႈ မ်ား ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။
ကမၻာႀကီးပူေႏြးမႈမွ တစ္ဆင့္ သီးႏွံႏွင့္ တိရစၧာန္မ်ား ေသေက်ပ်က္စီး၊ ေရာဂါဘယ ထူေျပာေစကာ လူသန္း ေပါင္းမ်ားစြာအား ဆင္းရဲတြင္းထဲ တြန္းပို႔ႏုိင္သည္။ ေရရရိွေရးအတြက္ ပဋိပကၡမ်ားႏွင့္ သီးႏွံထြက္ရိွမႈ နည္းပါးျခင္းမွ ေန၍စစ္ပဲြမ်ား ျဖစ္ႏုိင္ၿပီး လူအစုလိုက္ အၿပံဳလိုက္ ေရၾကည္ရာ ျမက္ႏုရာ ေရႊ႕ေျပာင္းမႈမ်ား ျဖစ္ႏုိင္သည္။
အိႏိၵယသမုဒၵရာရိွ ေမာ္လဒုိက္ကြၽန္းစုႏွင့္ ဖိလစ္ပုိင္ကဲ့သို႔ ေျမနိမ့္ကြၽန္းမ်ားတြင္ ေနထုိင္ေသာ သူမ်ားမွာ ရာသီဥတုဒုကၡသည္မ်ား ျဖစ္လာကာ ျမင့္တက္လာေသာ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ေၾကာင့္ ေနအိမ္မ်ားကုိ စြန္႔ခြာထြက္ေျပး ၾကရမည္ျဖစ္သည္။
ကမၻာႀကီးပူေႏြးမႈကုိ ျဖစ္ေစေသာ ကာဗြန္ဒုိင္ေအာက္ဆုိက္ ထုတ္လႊင့္မႈမ်ားအား ထိန္းခ်ဳပ္ရမည္ဆုိသည္ကုိ ကမၻာ့ႏုိင္ငံမ်ား အားလံုးက သေဘာတူၾကပါ သည္။ သုိ႔ေသာ္ မည္မွ်ထိန္းခ်ဳပ္ မည္နည္း။
ကုလသမဂၢ၏ ေထာက္ခံ အႀကံျပဳခ်က္မွာ ကမၻာ့ပူေႏြးမႈကုိ စက္မႈ မတိုင္မီေခတ္ကထက္ ၂ ဒီဂရီဆဲလ္စီးယက္စ္ မေက်ာ္လြန္ေရး ျဖစ္သည္။ အခ်ိန္ကုိက္ျဖစ္ေရးမွာ လည္း အေရးႀကီးသည္။ ကမၻာ့ အပူခ်ိန္ကုိ ၂ ဒီဂရီဆဲလ္စီးယက္စ္ တြင္ ထိန္းထားႏုိင္ေရး ၅၀/၅၀ အခြင့္အေရးရရန္ ကာဗြန္ဒုိင္ေအာက္ဆုိက္ ထုတ္လႊတ္မႈမွာ ၂၀၂၅ ခုႏွစ္တြင္ အျမင့္ဆံုးအမွတ္ သုိ႔ ေရာက္ရိွၿပီး တျဖည္းျဖည္းျပန္လည္ က်ဆင္းလာရမည္ဟု သိပၸံ ပညာရွင္မ်ားက ဆုိသည္။
၁၉၉၂ က UNFCCC ပဋိ ညာဥ္တြင္ သမုိင္းေၾကာင္းအရ ကမၻာ့ပူေႏြးမႈအေပၚ တာ၀န္ရိွေသာ ခ်မ္းသာ ေသာ ႏုိင္ငံမ်ားက ပိုမိုလုပ္ေဆာင္ ရမည္ ဟူေသာ အေျခခံမူကို ခ်မွတ္ခဲ့ၿပီး ၁၉၉၇ က်ိဳ တို သေဘာ တူညီခ်က္၌ ျပ႒ာန္း ခဲ့သည္။ ၂၀၀၅ မွစ၍ စက္မႈဖြံ႕ၿဖိဳး ၿပီး ႏိုင္ငံမ်ားအေပၚ ကာဗြန္ထုတ္လႊတ္မႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရး ပစ္မွတ္မ်ား ထားရိွခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ္ထိုစဥ္က ကမၻာ့ကာဗြန္ထုတ္လႊတ္မႈ အမ်ားဆံုး အေမရိကန္ႏုိင္ငံက သေဘာတူညီခ်က္ကို အတည္မျပဳခဲ့ေပ။
(၂၅) ႏွစ္အတြင္း ယင္းအဆင့္ဆင့္ တာ၀န္ရိွမႈ အေျခခံမႈမွာ ေျပာင္းလဲသြားခဲ့သည္။ စီးပြားေရး အလ်င္အျမန္တုိးတက္လာေသာ တ႐ုတ္ႏွင့္ အိႏိၵယႏုိင္ငံတုိ႔မွာ ကမၻာ့နံပါတ္ (၁) ႏွင့္ နံပါတ္ (၃) ကာဗြန္ ထုတ္လႊတ္မႈမ်ား ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏုိင္ငံမ်ား ကလည္း စီးပြားေရးတုိးတက္မႈ ေလွကားေပၚ တက္လွမ္းလာခဲ့ၾကသည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ ဥေရာပသမဂၢႏွင့္ အေမရိကန္တုိ႔က တစ္ဦးခ်င္း ကာဗြန္ ထုတ္လႊတ္မႈ ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့သည္။
တစ္ဖက္တြင္ ေလထုညစ္ညမ္းမႈကုိ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ ျဖစ္ေပၚေစခဲ့ေသာ စက္မႈဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီး ႏုိင္ငံမ်ား အေနျဖင့္ ကာဗြန္ထုတ္လႊတ္မႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရး ပိုမိုလုပ္ေဆာင္ရမည္ဟု ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏုိင္ငံမ်ားက အခုိင္အမာ ေျပာၾကားၾကသည္။
ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီး ႏိုင္ငံမ်ားကမူ အားလံုးပါ၀င္ရမည္ဟု အခုိင္အမာဆိုသည္။
ယင္းသုိ႔ ႀကီးမားစြာ အေခ်အတင္ျဖစ္ေနေသာ ကိစၥမွာ သေဘာတူညီခ်က္၏ အစိတ္အပိုင္းအားလံုးႏွင့္ ပတ္သက္ေနသည္။ ကာဗြန္ထုတ္လႊတ္မႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရး ပစ္မွတ္မ်ား ခ်မွတ္ေရးမွသည္ ျပန္ လွန္သံုးသပ္မႈစနစ္၊ ရာသီဥတု ဆုိင္ရာ အကူအညီမ်ား စီးဆင္းမႈအထိ ပါ၀င္သည္။
၂၀၀၉ က ကုိပင္ေဟဂင္ၿမိဳ႕တြင္ က်င္းပေသာ ကုလသမဂၢ ရာသီဥတုကြန္ဖရင့္မွ ထြက္ေပၚလာခဲ့သည့္ ခုိင္မာေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္တစ္ခုမွာ ၂၀၂၀ ျပည့္ႏွစ္မွ စ၍ ခ်မ္းသာေသာ ႏုိင္ငံမ်ားက ဆင္းရဲေသာ ႏုိင္ငံမ်ားအတြက္ ႏွစ္ စဥ္ကန္ေဒၚလာ ၁၀၀ ဘီလီယံ ကူညီေပးေရး ကတိက၀တ္ျဖစ္သည္။ယင္းေငြေၾကးကုိ အသံုးျပဳ၍ ကာဗြန္ထုတ္လႊတ္မႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရး အတြက္ အေျခခံအေဆာက္အအံု ထူေထာင္ရန္ႏွင့္ နည္းပညဖြံ႕ၿဖိဳးတုိးတက္ေရး ကူညီရန္ ျဖစ္သည္။ ထုိ႔အျပင္ သဲကႏၲာရမ်ား က်ယ္ျပန္႔လာျခင္းႏွင့္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာ ျပင္ျမင့္တက္ လာျခင္းကဲ့သုိ႔ ေရွာင္လဲႊမရေသာ သက္ေရာက္မႈမ်ား ႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြေျပာင္းလဲမႈတြင္ အသံုးျပဳရန္ျဖစ္သည္။ ယင္းေငြေၾကးမ်ား မည္သည့္ေနရာက လာမည္ ဆုိျခင္းႏွင့္ မည္သုိ႔ခဲြေ၀သြားမည္ ဆုိျခင္းကို ဆက္လက္တြက္ခ်က္ လုပ္ကုိင္ရဦးမည္ျဖစ္သည္။ မၾကာေသးမီက ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈအနည္းဆံုးႏွင့္ ကြၽန္းငယ္ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ ႏုိင္ငံမ်ားက ရာသီဥတုဆုိင္ရာ ပ်က္စီးဆံုး႐ႈံးမႈ အတြက္ ထပ္မံေပးေခ်မႈ ကုိ အလုိရိွၾကသည္။
ခ်မ္းသာေသာ ႏုိင္ငံႀကီးမ်ား က ယင္းသုိ႔ ေလ်ာ္ေၾကးေပးရမည္ ဆုိျခင္းကုိ မႏွစ္သက္ၾကေပ။
အဆုိျပဳထားေသာ အားလံုး ပါ၀င္သည့္ ပါရီ သေဘာတူညီခ်က္မွာ ႏုိင္ငံမ်ားက မိမိဆႏၵအေလ်ာက္ ကာဗြန္ေလွ်ာ့ခ်ေရး ကတိက၀တ္မ်ား ခ်မွတ္ေရးကို ေက်ာ႐ိုးျပဳထား သည္။ ကမၻာ့ကာဗြန္ထုတ္လႊတ္မႈ ထက္၀က္ေက်ာ္ အတြက္ တာ၀န္ရိွေသာ တ႐ုတ္၊ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ ႏွင့္ ဥေရာပသမဂၢတုိ႔က အျခား ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၅၀ ေက်ာ္ႏွင့္အတူ ကတိက၀တ္မ်ား ထုတ္ျပန္ေၾက ညာၿပီး ျဖစ္သည္။
သုိ႔ေသာ္ တစ္ကမၻာလံုး ကတိက၀တ္ စုစုေပါင္းမွာ ၂ ဒီဂရီဆဲလ္ စီးယက္စ္ ရည္မွန္းခ်က္ကုိ ျပည့္မီမည္ မဟုတ္ဟု သိပၸံပညာရွင္မ်ား က ေျပာၾကားၾကသည္။ ယင္းအ တြက္ အမ်ိဳးသားကာဗြန္ထိန္းခ်ဳပ္ေရး ႀကိဳးပမ္းမႈႏွင့္ ဘ႑ာေရး ကတိက၀တ္မ်ားကို တျဖည္းျဖည္း အရိွန္ယူျမႇင့္တင္ သြားေရး အခ်ိဳ႕ ႏုိင္ငံမ်ားက အဆုိျပဳတင္ျပၾကသည္။
သုိ႔ေသာ္ႏုိင္ငံမ်ား အေရးယူ ကုိင္တြယ္မႈမ်ားကို မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ ပထမဆံုး ျပန္လည္သံုးသပ္မည္နည္း ဆုိသည့္အေပၚ သေဘာထားကြဲလြဲမႈမ်ား ရိွေနသည္။ ထို႔အတူပင္ မည္သည့္ ႏွစ္အပုိင္းအျခားတြင္ ထပ္မံ စစ္ေဆးမည္။ ကာဗြန္ထုတ္လႊတ္မႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရး ကုိ အလိုအေလ်ာက္ျမႇင့္တင္ေရးမွာ လုိက္နာရမည့္ တာ၀န္တစ္ရပ္ ျဖစ္သင့္သလား ဆုိသည္မွာလည္း သေဘာတူညီမႈ မရရိွေသးေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ား ျဖစ္သည္။
—Ref:AFP
7Day Daily
No comments:
Post a Comment