လူနည္းစု အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားေနသူ ေ၀ေ၀ႏု

ျမန္မာႏုိင္ငံမွာေမြး၊ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ႀကီးျပင္းခဲ့ၾကသူမ်ားျဖစ္သည့္ မိခင္ဖခင္ အပါအ၀င္ မိသားစု၀င္မ်ားကို လူမ်ိဳးေရး ခြဲျခား ျခင္း၊ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္ခံရျခင္းမ်ားကို ကိုယ္တုိင္ပါ၀င္ခံစားခဲ့ရၿပီး ထိုအျပဳအမူမ်ားက သူမကို ထိုးႏွက္မႈတခု ျဖစ္ေစခဲ့သည္ဟု မေ၀ေ၀ႏုက ေျပာသည္။

ဖိႏွိပ္မႈတခုကို ထပ္မံၿပီး ေျပာရမည္ဆုိပါက အလုပ္သမား အခြင့္အေရးမ်ားကို တစိုက္မတ္မတ္ အားေပးကူညီေနသည့္ ဖခင္ေရွ႕ေန ဦးေက်ာ္မင္းကို ႏုိင္ငံသား မွတ္ပံုတင္ကတ္ တရားမ၀င္ ျပဳလုပ္သည္ဆုိကာ ဖခင္ႀကီးဦးေက်ာ္မင္း အပါအ၀င္ တမိသားစုလံုး ဖမ္းဆီး ေထာင္ခ်ျခင္း ခံခဲ့ရသည္။

ဖခင္ႏွင့္အတူ သူမအပါအ၀င္ မိသားစုတစုလံုးကို ဆယ္စုႏွစ္ ႏွစ္ခုနီးပါးခန္္႔ ေထာင္ထဲပို႔ခံခဲ့ရသည့္ အခ်က္က သူမ ေထာင္က ျပန္ထြက္လာစဥ္ေနာက္ပိုင္း လူနည္းစု လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို တစိုက္မတ္မတ္ ေဆာင္ရြက္လာေစသည့္ တြန္းအား တရပ္ ျဖစ္ခဲ့သည္ဟု လူနည္းစု အခြင့္အေရး၊ က်ား- မ အခြင့္အေရးမ်ားကို လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္ေနသည့္ အသက္ ၂၈ ႏွစ္အရြယ္ မေ၀ေ၀ႏုက ဆုိသည္။

“က်မကို ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ေမြးတယ္။ အေရးႀကီးဆံုး တခုက ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ လူျဖစ္ေနေပမယ့္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ ေတြကို ကိုယ္တိုင္လည္း ႀကံဳေတြေနရတယ္။ ကိုယ့္လူ႔အဖြ႔ဲအစည္း အေပၚမွာ ႀကံဳေတြ႔ေနရတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ ေတြဟာ မွားယြင္းေနပါလားဆုိတဲ့ အသိ၊ ေျပာင္းလဲဖုိ႔ လိုတယ္ဆိုတဲ့ အသိေၾကာင့္ ဒါေတြကို လုပ္ေဆာင္ဖုိ႔ တြန္းအား ျဖစ္ေစခဲ့တာပါ” ဟု မေ၀ေ၀ႏုက ဆိုသည္။

မေ၀ေ၀ႏု၏ဖခင္ ဦးေက်ာ္မင္းသည္ ၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲ၌ ရခိုင္ျပည္နယ္ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ မဲဆႏၵနယ္ အမွတ္ (၁) တြင္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ကုိယ္စားလွယ္တဦးအျဖစ္ ၀င္ၿပိဳင္ခဲ့သူ ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေနာက္ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ CRPP ေခၚ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားျပဳ ေကာ္မတီ၀င္ ျဖစ္လာခဲ့သည္။

ယင္းေနာက္ အလုပ္သမား အခြင့္အေရးမ်ားကို ေရွ႕ေနတဦးအျဖစ္ လိုက္ပါ ေဆာင္ရြက္ရင္း၂၀၀၅ ခုႏွစ္တြင္ ဦးေက်ာ္မင္းအပါအ၀င္ မိသားစု၀င္ငါးဦးကို ဖမ္းဆီးခဲ့ၿပီး မဂၤလာေတာင္ၫြန္႔ၿမဳိ႕နယ္ တရားရုံးတြင္ ရုံးတင္စစ္ေဆးရာ မွတ္ပုံတင္ျပဳလုပ္ရာတြင္ မမွန္မကန္ေဖၚျပမႈႏွင့္ တရားစြဲဆုိၿပီး ဦးေက်ာ္မင္းကို ေထာင္ဒဏ္ ၄၇ ႏွစ္၊ က်န္မိသားစု၀င္ ေလးဦးကို ေထာင္ဒဏ္ ၁၇ ႏွစ္စီ ခ်မွတ္ျခင္း ခံခဲ့ရသည္။

ဦးေက်ာ္မင္း၏ သမီးငယ္ျဖစ္သူ မေ၀ေ၀ႏုသည္လည္း ဖခင္ျဖစ္သူအမႈတြင္ အေပါင္းပါတဦးအျဖစ္ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္း ေထာင္ခ်ျခင္းခံခဲ့ရၿပီး အင္းစိန္အက်ဥ္းေထာင္သို႔ ပို႔ေဆာင္ခံခဲ့ရသည္။

မေ၀ေ၀ႏု အင္းစိန္အက်ဥ္းေထာင္သို႔ စတင္ေရာက္စဥ္က အသက္ ၁၈ ႏွစ္သာရွိေသးၿပီး ေထာင္ထဲတြင္ ၇ ႏွစ္ ေနခဲ့ရၿပီး ေနာက္ သမၼတဦးသိန္းစိန္ အစိုးရလက္ထက္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလတြင္ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ကိုမင္းကိုႏုိင္၊ ဦးခြန္ထြန္းဦး အစရွိသည့္ ႏုိင္ငံေရးသမားမ်ား လႊတ္ေပးသည့္ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ႏွင့္အတူ အင္းစိန္ေထာင္မွ ျပန္လည္ လြတ္ေျမာက္လာခဲ့သည္။

မေ၀ေ၀ႏု၏ ငယ္ဘ၀တေလွ်ာက္လံုးသည္ ႏုိင္ငံေရး အသိုင္းအ၀န္းႏွင့္ အၿမဲမျပတ္ထိေတြ႔ခဲ့ရၿပီး ႀကီးျပင္းခဲ့ရသူတဦး ျဖစ္တာေၾကာင့္ ႏုိင္ငံအတြင္း ျဖစ္ပ်က္္ေျပာင္းလဲေနခဲ့သည့္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ တုိးတက္ေျပာင္းလဲရန္ လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို သိရွိေစခဲ့သည္ဟု ဆုိရမည္။

ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ၁၉၉၁ – ၁၉၉၄ ခုႏွစ္အထိ ေနထိုင္ခဲ့ေသာ္လည္း သူမသည္ လူနည္းစုအသုိင္းအ၀ုိင္းမွ ျဖစ္၍ သူ၏ပတ္၀န္းက်င္တြင္ ခြဲျခားဆက္ဆံ ခံခဲ့ရျခင္း မရွိခဲ့သလို ရန္ကုန္ေရာက္ၿပီးေနာက္ သူမေက်ာင္းတက္ေနစဥ္ တေလွ်ာက္လံုး ခြဲျခားဆက္ဆံခံခဲ့ရျခင္း မရွိခဲ့ေၾကာင္း မေ၀ေ၀ႏုက ျပန္ေျပာျပသည္။

“ က်မငယ္ငယ္ကတည္းက က်မကို ဘာလူမ်ိဳးလဲေမးရင္ ရုိဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိး(အစုိးရက တရား၀င္ အသိအမွတ္ ျပဳထားျခင္း မရွိပါ) ဆုိတာ ထည့္ထည့္ေျပာေလ့ ရွိတယ္။ က်မ ရိုဟင္ဂ်ာလူမ်ိဳးလို႔ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ေျပာရမွာကို ငယ္ငယ္ကတည္းက မေၾကာက္ခဲ့ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ခြဲျခားခံခဲ့ရတယ္လို႔ မဆုိႏုိင္ေပမယ့္ က်မတုိ႔မိသားစုလံုး ေထာင္က်ရတာက ဒီရိုဟင္ဂ်ာျဖစ္လို႔ ဒီေလာက္ႏွစ္ေတြအမ်ားႀကီးနဲ႔ က်မတုိ႔ပါအားလံုး ေထာင္က်ခဲ့တာလို႔ က်မထင္တယ္ ” ဟု မေ၀ေ၀ႏုက ဆိုသည္။

အက်ဥ္းေထာင္က ထြက္လာၿပီးေနာက္ပိုင္း မေ၀ေ၀ႏုသည္ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို စိတ္ေရာ၊ကုိယ္ပါ နစ္ျမဳပ္လုပ္ကိုင္ခဲ့သည္။ ထိုသို႔အက်ဥ္းေထာင္မွ လြတ္ေျမာက္လာၿပီးေနာက္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာ၊ ေအာက္တုိ ဘာလမ်ားတြင္ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္း လူမ်ိဳးေရးပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ပြားလာခဲ့သည္။ ထိုပဋိပကၡမ်ားေၾကာင့္ လူနည္းစု အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားမႈ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားသည္ အခက္အခဲမ်ားႏွင့္ ၾကံဳေတြ႔ခဲ့ရသည္ဟု မေ၀ေ၀ႏုက ေျပာသည္။

အက်ဥ္းေထာင္ထဲတြင္ သူမႏွင့္အတူ ျဖတ္သန္းခဲ့ရသည့္ အမ်ိဳးသမီး အက်ဥ္းသားမ်ားဘ၀ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္ခံ ေနရသည့္ အေျခအေနမ်ားကို သိရွိခဲ့ရသည့္ အတြက္ေၾကာင့္ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားမႈ၊ က်ား- မ တန္းတူ ညီမွ်ေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို ပိုၿပီးလုပ္ကိုင္္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။

လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ လုပ္ကိုင္ႏုိင္ရန္ Women Peace Network Arakan (ရခုိင္ အမ်ိဳးသမီး ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ကြန္ရက္) တခုကို သူမကိုယ္တုိင္ ဦးေဆာင္ဖြဲ႔စည္းခဲ့သည္။ ထိုကြန္ရက္က လူနည္းစုအခြင့္အေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို လုပ္ေဆာင္သကဲ့သို႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအၾကား ေပါင္းစည္းညီညႊတ္ေရး၊ လူမႈဘ၀တိုးတက္ေရး သင္တန္းမ်ားကို တဘက္တြင္ လူငယ္မ်ားကို သင္တန္းေပးျခင္းကို ေဆာင္ရြက္ေနသည္။

မေ၀ေ၀ႏုသည္ လူငယ္တေယာက္ ျဖစ္သလို စကားေျပာ သြက္လက္မႈရွိၿပီး မတရားမႈမ်ားေတြ႔လွ်င္ ၿငိမ္မခံတတ္ဘဲ ရဲ၀င့္စြာ ျပန္လည္ တုံ႔ျပန္တတ္မႈေၾကာင့္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ားအၾကား သူ႔ကို သိရွိေစသည့္ အခ်က္တခုဟု ဆုိႏုိင္သည္။

၂၀၁၂ ခုႏွစ္ အက်ဥ္းေထာင္မွ လြတ္ေျမာက္လာၿပီးေနာက္ပိုင္း သူမ၏ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈသည္ သံုးႏွစ္ေက်ာ္ ကာလသာ ရွိေနေသးေသာ္လည္း အေမရိကန္သမၼတ အုိဘားမားကပင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုသုိ႔ ေခၚယူ အသိအမွတ္ျပဳ ခံရသည့္ အေျခအေနအထိ ရွိလာခဲ့သည္။

၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ဇြန္လဆန္းပုိင္း မေ၀ေ၀ႏု၏ အေမရိကန္ ေလ့လာေရး ခရီးစဥ္အတြင္း အေမရိကန္ သမၼတအိုဘားမားက အိမ္ျဖဴေတာ္တြင္ ညစာဖိတ္ေကၽြးခဲ့သည္။ ထိုညစာစားပြဲတြင္ ႏုိင္ငံေပါင္းစံုမွ အစၥလမ္ လူငယ္မ်ားႏွင့္အတူ တတ္ေရာက္ခဲ့ရသည့္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ တဦးတည္းေသာ ကိုယ္စားလွယ္ျဖစ္ၿပီး သမၼတအုိဘားမားႏွင့္အတူ စားပြဲ၀ိုင္းတ၀ိုင္းထဲတြင္ ထုိင္ခဲ့ရသူ ျဖစ္သည့္အတြက္လည္း သတင္းဌာနေပါင္းစံု၏ အာရံုစိုက္မႈကို ခံခဲ့ရသူတဦး ျဖစ္ခဲ့သည္။

“အဲဒီတုန္းက ျမန္မာႏိုင္ငံက ႏုိင္ငံေရးလႈပ္ရွားေနတဲ့ လူငယ္ေတြနဲ႔ သင္တန္းတက္ဖုိ႔ အေမရိကားကို ေရာက္ေနတာပါ။ အဲဒီမွာအုိဘားမားက က်မတေယာက္တည္းကို ထမင္းဖိတ္ေကၽြးတယ္ဆုိေတာ့ က်မေတာ္ေတာ္ အံ့ၾသရပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးတစားပြဲထဲ ထမင္းတူတူ စားရတာကိုၾကည့္ရင္ ျမန္မာႏုိင္ငံသား တဦးျဖစ္တဲ့ က်မကို အေလးေပးတယ္လို႔ က်မျမင္ပါတယ္” ဟု သူ႔မရဲ႕ သေဘာထားအျမင္ကို ေျပာသည္။

မေ၀ေ၀ႏု ဦးေဆာင္သည့္ ကြန္ရက္အဖြဲ႔သည္ ၿပီးခဲ့သည့္ ၾသဂုတ္လက တႏုိင္ငံလံုးတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ ေရေဘးဒုကၡသည္မ်ားအတြက္ အျခားလူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္အတူ အကူအညီမ်ား ေပးခဲ့သည္။

“ငယ္ငယ္ကတည္းက လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကို စိတ္၀င္စားတယ္။ လူေတြကို စိတ္၀င္စားခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ က်မရဲ႕ လူ႔အဖြဲ႔ အစည္းအေပၚမွာထားတဲ့ ခံစားခ်က္က နည္းနည္းေလး ပိုမ်ားတယ္။ က်မတုိ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း တုိးတက္ဖုိ႔ဆိုတဲ့ အသိက က်မကိုႏုိင္ငံသားတေယာက္ရဲ႕ တာ၀န္ယူ လုပ္ေဆာင္မယ္ဆုိတဲ့ လမ္းေၾကာင္းေပၚကို ေရာက္ေစတာပါ ” ဟု မေ၀ေ၀ႏုက ဆုိသည္။

မေ၀ေ၀ႏုဘ၀တြင္ သူရဲေကာင္းတဦးျဖစ္သူ သူမဖခင္၏ လမ္းညႊန္သင္ၾကားခ်က္မ်ားအတုိင္း လူငယ္ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈမ်ားကို လုပ္ေဆာင္ေနရာ ယခုဆုိလွ်င္ တဘက္တြင္ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ေနၿပီး တဘက္တြင္လည္း သူ၏သင္တန္းေက်ာင္းတြင္ အဂၤလိပ္ဘာသာစကားကို လူငယ္မ်ားအတြက္ သင္ၾကားပို႔ခ်ေပးလ်က္ ရွိသည္။

irrawaddy