Q. ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ အေၾကာင္းရွင္းျပပါ။
A. ဆီးက်ိတ္မွာ ကင္ဆာျဖစ္တာကို ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာလို႔ ေခၚပါတယ္။ အစာအိမ္
ဒါမွမဟုတ္ အူမႀကီး ကင္ဆာေလာက္ ႀကီးထြားႏႈန္း၊ ပ်ံ႕ႏွံ႔ႏႈန္းျမန္ဆန္မႈ မရွိပါဘူး။
သူႀကီးထြားဖို႔ဟာ အမ်ိဳးသား ေဟာ္မုန္းေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာဟာ
စင္ကာပူႏိုင္ငံမွာ အမ်ိဳးသားေတြမွာ တတိယအျဖစ္မ်ားဆံုး ကင္ဆာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာကို ေစာေစာစီး စီးရွာေဖြႏိုင္တာ ဟာလည္း PSA (Prostatic
Specific Antigen) အသားစ ယူၿပီး ရွာေဖြႏိုင္မႈ (Biopsy)ေတြေၾကာင့္
ေတြ႕ရွိႏႈန္း မ်ားလာပါတယ္။ ခြဲစိတ္ကုသမႈနဲ႔ ေဟာ္မုန္းနဲ႔ ကုသမႈေတြ
အဆင့္ျမင့္ျပီး တိုးတက္ လာတာေၾကာင့္ ဆီးက်ိတ္ ကင္ဆာ ေပ်ာက္ကင္းႏႈန္း
ပိုမိုေကာင္းလာၿပီး လူနာအေနနဲ႔ အသက္ရွည္ရွည္ေနႏိုင္ ၾကတယ္လို႔ သိရပါတယ္။
Q. ဘယ္သူေတြ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ပါသလဲ။ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားတဲ့ အခ်က္ေတြကို ေဖာ္ျပေပးပါ။
A. ေအာက္ပါအခ်က္ ေတြဟာ ဆီးက်ိတ္ ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားတဲ့ အခ်က္ေတြပါ။
(က) အသက္အရြယ္
အသက္ႀကီး လာေလေလ ဆီးက်ိတ္ ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ မ်ားေလေလပါ။ အသက္ ၃၉ ႏွစ္ေအာက္ အမ်ိဳးသားေတြမွာ လူ ၁၀ဝ၀ဝ မွာ တစ္ေယာက္ႏႈန္း ျဖစ္ေပမယ့္ အသက္ ၄၀ မွ ၅၉ အရြယ္ အမ်ိဳးသားေတြမွာ ၁၀၃ ေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ႏႈန္းနဲ႔ အသက္ ၆၀ မွ ၇၉ ႏွစ္အရြယ္ အမ်ိဳးသားေတြမွာ လူရွစ္ေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ႏႈန္းျဖစ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။
(ခ) မိသားစု၊ မ်ိဳး႐ိုးလိုက္ျခင္း
မိမိရဲ႕ဖခင္၊ အစ္ကိုေတြမွာ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ ရွိသူေတြဟာ ေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ပိုျမင့္မား ပါတယ္။
(ဂ) ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း
(ဃ) လူမ်ိဳး
အေမရိကန္၊ အာဖရိကန္လူမ်ိဳးေတြ မွာ တျခားလူမ်ိဳးေတြထက္ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေျခ ပိုျမင့္မားပါတယ္။ အသက္ရွင္ႏႈန္းဟာလည္း တျခားလူမ်ိဳးေတြ ထက္ ပိုနည္းပါတယ္။
(င) အစားအစာမွရရွိသည့္ အဆီ
အစားအစာမွ အဆီမ်ားစြာရရွိသူေတြဟာ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေျခ ပိုမ်ားပါတယ္။
(စ) ေဟာ္မုန္း
ဆီးက်ိတ္ ကင္ဆာ ႀကီးထြားမႈဟာ အမ်ိဳးသား ေဟာ္မုန္းေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ အေမရိကန္ အာဖရိကန္ လူမ်ိဳးေတြမွာ တျခား လူမ်ိဳးေတြထက္ အမ်ိဳးသား ေဟာ္မုန္း ၁၅ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ ပိုျမင့္မား တတ္ပါတယ္။
Q. အသက္ ၆၀ ေက်ာ္အရြယ္ ဆီးက်ိတ္ ႀကီးေနသူမွာ ဆီးက်ိတ္ ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္သလား။
A.ဆီးက်ိတ္ႀကီးတာနဲ႔ ဆီးက်ိတ္ကင္ ဆာျဖစ္တာဟာ အသက္အရြယ္ႀကီးရင့္မႈ၊ တက္စတို စတီ႐ုန္းေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္ၾက ေပမယ့္ ဆီးက်ိတ္ႀကီးတာဟာ ဆီးက်ိတ္ ကင္ဆာ ျဖစ္တာရဲ႕ အႀကိဳျဖစ္စဥ္မဟုတ္ ပါဘူး။ ဆီးက်ိတ္ႀကီးတာဟာ ဆီးက်ိတ္ ရဲ႕ အလယ္ဗဟို ေနရာမွာ ျဖစ္တတ္ၿပီး ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာမွာမူ ဆီးက်ိတ္ရဲ႕ေဘး ေနရာမွာ ျဖစ္တတ္ ပါတယ္။
Q. ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာေရာဂါရဲ႔ လကၡဏာ ေတြကို ေဖာ္ျပေပးပါ။
A.ဆီးက်ိတ္ ကင္ဆာရဲ႕ လကၡဏာ ေတြဟာ ဆီးက်ိတ္ႀကီး တာရဲ႕ လကၡဏာနဲ႔ ဆင္တူ တတ္ပါတယ္။ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ေအာက္ပိုင္းဆိုင္ရာ လကၡဏာ၊ သုက္ ရည္ထဲ ေသြးပါတာနဲ႔ တစ္ခါတရံမွာ ဘာလကၡဏာမွ မျပတတ္ပါဘူး။ ေသြးအတြင္း PSA ကို စစ္ေဆးရာမွာ ေတြ႕ရွိတတ္ပါ တယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္ႏွစ္ခန္႔က ဆီး က်ိတ္ကင္ဆာရွိသူရဲ႕ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ အ႐ိုးနာက်င္တာ၊ အ႐ိုးက်ိဳးတာ (အ႐ိုး တြင္း ေရာဂါပ်ံ႕ႏွံ႔ရာမွ Pathological Fracture)၊ ဆီးထဲမွာ ေသြးပါတာနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ အလုပ္မလုပ္ႏိုင္တာ (ဆီးထြက္ျပြန္ကို ပိတ္ဆို႔မႈ ျဖစ္တာေၾကာင့္) လိုမ်ိဳးေဝဒနာေတြ ျပတတ္တာဟာ ေရာဂါ ျဖစ္မွန္း ေနာက္က်မွ သိရတာ ေၾကာင့္ပါ။ ယခု ဆီးက်ိတ္ ကင္ဆာ ရွိသူေတြရဲ႕ ၈၀ ရာ ခိုင္ႏႈန္းကို ေအာက္ပါ စမ္းသပ္ စစ္ေဆးမႈ ေတြနဲ႔ ရွာေဖြေတြ႕ရွိႏိုင္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။
(က) ေသြးတြင္း PSA ပမာဏစစ္ေဆးျခင္း
PSA အဆင့္ျမင့္မားတာဟာ ၄ ထက္မ်ားေနရင္ အသားစယူၿပီး စစ္ေဆးမႈျပဳလုပ္ ရပါမယ္။
(ခ) စအိုအတြင္း လက္ႏိႈက္စစ္ေဆးျခင္း
ဆီးနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ဆိုင္ရာ အထူးကု ဆရာဝန္မွ စအိုအတြင္း လက္ႏိႈက္ကာ ဆီးက်ိတ္ရဲ႕ အေနအထားကို စစ္ေဆးပါတယ္။ Nodule ကို စမ္းသပ္မိရင္ အ သားစယူၿပီး စစ္ေဆးမႈ ျပဳလုပ္ဖို႔နဲ့ Ultrasound ႐ိုက္ဖို႔ အႀကံေပးပါတယ္။
ေဒါက္တာခင္မိုးမိုး
ျမ၀တီ (က်န္းမာေရး)
Q. ဘယ္သူေတြ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ပါသလဲ။ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားတဲ့ အခ်က္ေတြကို ေဖာ္ျပေပးပါ။
A. ေအာက္ပါအခ်က္ ေတြဟာ ဆီးက်ိတ္ ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားတဲ့ အခ်က္ေတြပါ။
(က) အသက္အရြယ္
အသက္ႀကီး လာေလေလ ဆီးက်ိတ္ ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ မ်ားေလေလပါ။ အသက္ ၃၉ ႏွစ္ေအာက္ အမ်ိဳးသားေတြမွာ လူ ၁၀ဝ၀ဝ မွာ တစ္ေယာက္ႏႈန္း ျဖစ္ေပမယ့္ အသက္ ၄၀ မွ ၅၉ အရြယ္ အမ်ိဳးသားေတြမွာ ၁၀၃ ေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ႏႈန္းနဲ႔ အသက္ ၆၀ မွ ၇၉ ႏွစ္အရြယ္ အမ်ိဳးသားေတြမွာ လူရွစ္ေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ႏႈန္းျဖစ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။
(ခ) မိသားစု၊ မ်ိဳး႐ိုးလိုက္ျခင္း
မိမိရဲ႕ဖခင္၊ အစ္ကိုေတြမွာ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ ရွိသူေတြဟာ ေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ပိုျမင့္မား ပါတယ္။
(ဂ) ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း
(ဃ) လူမ်ိဳး
အေမရိကန္၊ အာဖရိကန္လူမ်ိဳးေတြ မွာ တျခားလူမ်ိဳးေတြထက္ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေျခ ပိုျမင့္မားပါတယ္။ အသက္ရွင္ႏႈန္းဟာလည္း တျခားလူမ်ိဳးေတြ ထက္ ပိုနည္းပါတယ္။
(င) အစားအစာမွရရွိသည့္ အဆီ
အစားအစာမွ အဆီမ်ားစြာရရွိသူေတြဟာ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေျခ ပိုမ်ားပါတယ္။
(စ) ေဟာ္မုန္း
ဆီးက်ိတ္ ကင္ဆာ ႀကီးထြားမႈဟာ အမ်ိဳးသား ေဟာ္မုန္းေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ အေမရိကန္ အာဖရိကန္ လူမ်ိဳးေတြမွာ တျခား လူမ်ိဳးေတြထက္ အမ်ိဳးသား ေဟာ္မုန္း ၁၅ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ ပိုျမင့္မား တတ္ပါတယ္။
Q. အသက္ ၆၀ ေက်ာ္အရြယ္ ဆီးက်ိတ္ ႀကီးေနသူမွာ ဆီးက်ိတ္ ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္သလား။
A.ဆီးက်ိတ္ႀကီးတာနဲ႔ ဆီးက်ိတ္ကင္ ဆာျဖစ္တာဟာ အသက္အရြယ္ႀကီးရင့္မႈ၊ တက္စတို စတီ႐ုန္းေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္ၾက ေပမယ့္ ဆီးက်ိတ္ႀကီးတာဟာ ဆီးက်ိတ္ ကင္ဆာ ျဖစ္တာရဲ႕ အႀကိဳျဖစ္စဥ္မဟုတ္ ပါဘူး။ ဆီးက်ိတ္ႀကီးတာဟာ ဆီးက်ိတ္ ရဲ႕ အလယ္ဗဟို ေနရာမွာ ျဖစ္တတ္ၿပီး ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာမွာမူ ဆီးက်ိတ္ရဲ႕ေဘး ေနရာမွာ ျဖစ္တတ္ ပါတယ္။
Q. ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာေရာဂါရဲ႔ လကၡဏာ ေတြကို ေဖာ္ျပေပးပါ။
A.ဆီးက်ိတ္ ကင္ဆာရဲ႕ လကၡဏာ ေတြဟာ ဆီးက်ိတ္ႀကီး တာရဲ႕ လကၡဏာနဲ႔ ဆင္တူ တတ္ပါတယ္။ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ေအာက္ပိုင္းဆိုင္ရာ လကၡဏာ၊ သုက္ ရည္ထဲ ေသြးပါတာနဲ႔ တစ္ခါတရံမွာ ဘာလကၡဏာမွ မျပတတ္ပါဘူး။ ေသြးအတြင္း PSA ကို စစ္ေဆးရာမွာ ေတြ႕ရွိတတ္ပါ တယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္ႏွစ္ခန္႔က ဆီး က်ိတ္ကင္ဆာရွိသူရဲ႕ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ အ႐ိုးနာက်င္တာ၊ အ႐ိုးက်ိဳးတာ (အ႐ိုး တြင္း ေရာဂါပ်ံ႕ႏွံ႔ရာမွ Pathological Fracture)၊ ဆီးထဲမွာ ေသြးပါတာနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ အလုပ္မလုပ္ႏိုင္တာ (ဆီးထြက္ျပြန္ကို ပိတ္ဆို႔မႈ ျဖစ္တာေၾကာင့္) လိုမ်ိဳးေဝဒနာေတြ ျပတတ္တာဟာ ေရာဂါ ျဖစ္မွန္း ေနာက္က်မွ သိရတာ ေၾကာင့္ပါ။ ယခု ဆီးက်ိတ္ ကင္ဆာ ရွိသူေတြရဲ႕ ၈၀ ရာ ခိုင္ႏႈန္းကို ေအာက္ပါ စမ္းသပ္ စစ္ေဆးမႈ ေတြနဲ႔ ရွာေဖြေတြ႕ရွိႏိုင္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။
(က) ေသြးတြင္း PSA ပမာဏစစ္ေဆးျခင္း
PSA အဆင့္ျမင့္မားတာဟာ ၄ ထက္မ်ားေနရင္ အသားစယူၿပီး စစ္ေဆးမႈျပဳလုပ္ ရပါမယ္။
(ခ) စအိုအတြင္း လက္ႏိႈက္စစ္ေဆးျခင္း
ဆီးနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ဆိုင္ရာ အထူးကု ဆရာဝန္မွ စအိုအတြင္း လက္ႏိႈက္ကာ ဆီးက်ိတ္ရဲ႕ အေနအထားကို စစ္ေဆးပါတယ္။ Nodule ကို စမ္းသပ္မိရင္ အ သားစယူၿပီး စစ္ေဆးမႈ ျပဳလုပ္ဖို႔နဲ့ Ultrasound ႐ိုက္ဖို႔ အႀကံေပးပါတယ္။
ေဒါက္တာခင္မိုးမိုး
ျမ၀တီ (က်န္းမာေရး)
No comments:
Post a Comment