ကန္-ျမန္မာ ႏွစ္ႏိုင္ငံ အေရး ဘာေတြ အေလးေပးမလဲ

သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ဟာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကုိ ၁၉၆၆ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း ပထမဆံုး ျမန္မာသမၼတ တဦးအေနနဲ႔ တရား၀င္ခရီးစဥ္ကို စတင္ထြက္ခြာသြားခဲ့ပါၿပီ။ အေမရိကန္သမၼတ ဘားရက္ အုိဘားမားက အိမ္ျဖဴေတာ္မွာ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ကို ေမလ ၂၀ ရက္ေန႔မွာ လက္ခံေတြ႔ဆံုမွာျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္ သမၼတ အုိဘားမား ဘက္ကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို အသိအမွတ္ျပဳ လက္ခံေပမယ့္ လုိအပ္ခ်က္ေတြျဖစ္တဲ့ တုိင္းရင္းသား လူနည္းစုေတြနဲ႔ ေရရွည္တည္တံ့ ခိုင္ၿမဲတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဖာ္ေဆာင္မႈ၊ လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရးဆုိင္ရာ ပဋိပကၡေတြ ဆက္လက္ မျဖစ္ေပၚေစေရးနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ မရွိေစေရး၊ ႏုိ္င္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြ က်န္ရွိေနေသးတဲ့ကိစၥ၊ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံေရး ကိစၥေတြ ေဆြးေႏြးသြားဖြယ္ ရွိပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္မုိ႔ ထင္ပါတယ္၊ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ရဲ႕ အေမရိကန္ခရီးစဥ္ မတုိင္ခင္ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသား ၂၃ ဦးကို လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ေပးလုိက္ပါတယ္။ ဒီလြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အေပၚ ျမန္မာအစုိးရဟာ အခု အထိ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြကို အသံုးခ်ေနေသးတယ္ဆုိတဲ့ ေ၀ဖန္မႈေတြ က်ယ္ေလာင္လာခဲ့ေပ မယ့္ သမၼတ႐ံုး ညႊန္ၾကားေရးမႉး ဦးေဇာ္ေဌးကေတာ့ ဒါဟာ ျမန္မာ့ႏို္င္ငံေရးျဖစ္စဥ္မွာ အားလံုးပူးေပါင္း ပါ၀င္ခြင့္ ရွိေစေရးအတြက္သာပဲလုိ႔ သူ႔ရဲ႕ လူမႈကြန္ရက္ တြစ္တာကေန ေရးသား တုံ႔ျပန္ထားပါတယ္။

ခရီးစဥ္အတြင္းမွာ ကန္-ျမန္မာ ကုန္သြယ္ေရးနဲ႔ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ စာခ်ဳပ္ေတြကိုလည္း သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ က လက္မွတ္ေရးထုိးမယ့္ အစီအစဥ္ရွိပါတယ္။ အေမရိကန္က ျမန္မာကိုေတာ့ ကုန္သြယ္ေရးနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ အထူးအခြင့္အေရးေတြ ေပးဖုိ႔လည္း ရွိမွာပါ။

ဒါေပမယ့္ အခု ခ်ဳပ္ဆုိမယ့္ စာခ်ဳပ္ေတြမွာေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံအမည္ကို အဂၤလိပ္လုိ Burma အစား Myanmar လုိ႔ သံုးစြဲ ထားတယ္လုိ႔ သံတမန္ေလာကနဲ႔ နီးစပ္တဲ့ အသိုင္းအ၀ုိင္းက ဆုိပါတယ္။

လြန္ခဲ့တဲ့ ဗုဒၶဟူးေန႔က အိမ္ျဖဴေတာ္ေၾကညာခ်က္မွာေတာ့ အိမ္ျဖဴေတာ္ ေျပာခြင့္ရအမ်ိဳးသမီး Caitlin Hayden က အေမရိကန္ အေနနဲ႔ Burma ကို တိုင္းျပည္အမည္အျဖစ္ ဆက္လက္ သံုးစြဲေနမွာျဖစ္ေပမယ့္ Myanmar ဆုိတာကိုေတာ့ အေျခ အေန အေပၚမူတည္ၿပီး အကန္႔အသတ္နဲ႔ စတင္ သံုးစြဲေနၿပီလို႔ ဆုိပါတယ္။

“ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြ အားစိုက္ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ အစိုးရ တရပ္ အေပၚ ေလးစားသမႈ ျပသတာျဖစ္ၿပီး မိမိတို႔က အားေပး ေထာက္ခံေနတယ္၊ ကူညီဖို႔ ဆႏၵရွိတယ္ဆိုတဲ့ သေကၤတ လကၡဏာပါ” လုိ႔ သူက ဆုိပါတယ္။

အိမ္ျဖဴေတာ္ ေၾကညာခ်က္မွာ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္နဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အပါအ၀င္ ျမန္မာ့အေရး ဦးေဆာင္ေနသူေတြ၊ တုိင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာ အသုိင္းအ၀ုိင္း စတဲ့ အားလံုး ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ေတြေၾကာင့္ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္ဟာ လက္ေတြ႔က်တဲ့ တုိးတက္မႈေတြ ရွိလာတယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။

အေမရိကန္ဘက္က ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဘယ္လုိအကူအညီမ်ိဳးေတြ ေပးသြားရမလဲဆုိတာ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္နဲ႔ အေမရိကန္ သမၼတ အုိဘားမားတုိ႔ ေဆြးေႏြးသြားဖုိ႔လည္း ရွိတယ္လို႔ ဆုိတယ္။

ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးျပဳျပင္ ေျပာင္းမႈေတြကို ပိုအားေကာင္းေစဖုိ႔ အေမရိကန္က အားေပးကူညီမွာ ျဖစ္ သလုိ တရားဥပေဒ စုိးမုိးေရး၊ လူ႔အခြင့္အေရး ေလးစားလုိက္နာေရး၊ ျမန္မာ့လူ႔အဖြဲ႔အစည္း အားေကာင္းေစေရးနဲ႔ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ၊ တာ၀န္ခံမႈရွိတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အပါအ၀င္ လူသားအရင္းအျမစ္ ဖြ႔ံၿဖိဳးေရး ကိစၥေတြလည္း အကူအညီေတြ ေပးသြားဖို႔ ရွိပါတယ္။

မၾကာေသးခင္ ကာလကစတင္ၿပီး အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံလုိသူေတြကို အရင္က ပိတ္ပင္ကန္႔သတ္ထားတာေတြ ပလပ္ ေျဖေလွ်ာ့ေပးလိုက္ၿပီး လုပ္ငန္းေတြ စတင္ဖုိ႔ ျပင္ဆင္ မႈေတြလည္း လုပ္ေနခ်ိန္ျဖစ္ပါတယ္။

သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ ၀ါ႐ွင္တန္ဒီစီကို မေရာက္လာခင္မွာပဲ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြကို အားေပးတဲ့အေနနဲ႔ အေမရိကန္က ျမန္မာကို အေမရိကန္ေဒၚလာ ၇၅ သန္းေက်ာ္ ေပးဖုိ႔ ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္ကို တင္လုိက္ပါတယ္။ USAID လုိ႔ ေခၚတဲ့ အေမရိကန္ရဲ႕ ႏုိင္ငံတကာ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး အကူအညီေပးေရးအဖြဲ႔က အဲဒီအကူအညီေတြကို ေပးသြားမွာ ျဖစ္တယ္လို႔လည္း ယာယီ လက္ေထာက္ ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီး ဂ်ိဳးဇက္ယြန္းက ဆုိထားပါတယ္။

တဖက္မွာလည္း လက္ရွိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ေနလင့္ကစား ေစာင့္ၾကည့္ခ်င္ေသးတဲ့အတြက္ ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆုိ႔မႈ ဆက္ရွိေနေစဖုိ႔ Burma Freedom and Democracy Act ျမန္မာႏိုင္ငံ လြတ္ေျမာက္ေရးနဲ႔ ဒီမိုကေရစီ အက္ ဥပေဒကို သက္တမ္းတိုးဖို႔ အထက္လႊတ္ေတာ္ အမတ္ေတြျဖစ္တဲ့ ဂ်ိဳးဇက္ ခ႐ုိလီနဲ႔ ပီတာကင္း တုိ႔ကလည္း ကြန္ဂရက္ လႊတ္ေတာ္ကို အဆိုျပဳ တင္သြင္းခဲ့တာဟာ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ ခရီးစဥ္အႀကိဳနဲ႔ တုိက္ဆုိင္ေနပါတယ္။

ဒီ့အျပင္ ဒီခရီးစဥ္အတြင္းမွာ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုမွာရွိတဲ့ ျမန္္မာ့အေရး လႈပ္ရွားသူေတြကလည္း သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ကို ဆႏၵျပ ကန္႔ကြက္မႈေတြ လုပ္ဖို႔ ရွိေနၿပီး သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ အေနနဲ႔ကေတာ့ VOA သတင္းဌာနမွာ နယ္ပယ္စံုက ပုဂၢိဳလ္ေတြနဲ႔ ျမန္မာ့ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရးဆုိင္ရာ ေမးျမန္းခန္းကို ေျဖၾကား ဖုိ႔ ရွိတယ္လုိ႔ VOA သတင္းတပုဒ္က ဆုိပါတယ္။

တကယ္ဆုိရင္ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂ ႏွစ္ေက်ာ္က စၿပီးအရပ္သား အစုိးရအသြင္နဲ႔ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြ လုပ္လာတဲ့ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ လက္ထက္မွာေတာ့ ေအးစက္ခဲ့တဲ့ ကန္-ျမန္မာဆက္ဆံေရး ပံုမွန္အေျခအေနကို ျပန္ေရာက္ လာခဲ့တာပါ။

၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ဒီမိုကေရစီ လႈပ္ရွားမႈႀကီးကို စစ္တပ္က ရက္ရက္စက္စက္ ၿဖိဳခြင္းၿပီးေနာက္ပိုင္း ျမန္မာကို လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ၊ ဒီမိုကေရစီ ဆိတ္သုဥ္းမႈ စတာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အျပစ္တင္ ဖိအားေပး အေရးယူ ပိတ္ဆို႔မႈေတြကုိ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုဘက္က လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။

၁၉၈၈ ခုႏွစ္ေနာက္ပုိင္း အေမရိကန္က သံတမန္ဆက္ဆံေရးမွာ သံအမတ္ႀကီး အဆင့္မထားရွိပဲ သံတမန္ႏွိမ့္ခ် ဆက္ဆံခဲ့ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံက ဒီမိုကေရစီ လႈပ္ရွားမႈနဲ႔ အတိုက္အခံေတြကို အေမရိကန္က ကူညီေထာက္ခံခဲ့ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ မၾကာေသးမီ ကာလတခုက စၿပီး ျမန္မာအေပၚ စီးပြားေရး ပိတ္ဆုိ႔အေရးယူထားမႈေတြ ကို ေျဖေလွ်ာ့၊ ဖယ္ရွားလာခဲ့ၿပီး ယမန္ႏွစ္ ႏုိ၀င္ဘာလ ၂၉ ရက္ေန႔ကေတာ့ အေမရိကန္ သမၼတ အုိဘားမားရဲ႕ သမုိင္း၀င္ ၁ ရက္တာျမန္မာႏုိ္င္ငံ ခရီးစဥ္နဲ႔ ၂ ႏုိင္ငံ ဆက္ဆံေရး ပံုမွန္ေရာက္ေၾကာင္း မီးေမာင္းထုိးျပခဲ့ပါတယ္။

သမၼတ အုိဘားမားရဲ႕ ျမန္မာ ခရီးစဥ္မတုိင္ခင္မွာပဲ ျမန္မာႏုိ္္င္ငံဆုိင္ရာ အေမရိကန္ သံအမတ္ႀကီး အဆင့္ ျပန္လည္ထားရွိခဲ့ၿပီး အခု ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္အပါအ၀င္ အစုိးရ ေခါင္းေဆာင္ ပိုင္းေတြကို ယခင္က ပိတ္ဆုိ႔ကန္႔သတ္ ထားတဲ့ ဗီဇာပိတ္မႈေတြကို ဖယ္ရွားေပးလုိက္ပါတယ္။

အခု သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ဟာ တရား၀င္ ျမန္မာေခါင္းေဆာင္အျဖစ္နဲ႔ ေရာက္မယ့္ အေမရိကန္သမၼတ အဆက္ဆက္ရဲ႕ အိမ္ျဖဴေတာ္မွာပဲ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ ေက်ာ္ ၁၉၆၆ ခုႏွစ္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေဟာင္း ဦးေနဝင္းနဲ႔ အေမရိကန္သမၼတ လင္ဒန္ဂၽြန္ဆင္တုိ႔ ေတြ႔ဆံုခဲ့ၾကတာပါ။ အဲဒီတုန္းကေတာ့ အေမရိကန္ အစုိးရအေနနဲ႔ ကြန္ျမဴနစ္ဆန္႔က်င္ေရးေတြ လုပ္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာေခါင္းေဆာင္ ဦးေန၀င္းနဲ႔ ဆက္ဆံေရးက ဟန္ခ်က္ညီ ထိန္းညွိဆက္ဆံေရး ရွိခဲ့တာလည္းျဖစ္ပါတယ္။

တဖက္ကလည္း ဘက္မလုိက္ ျမန္မာေခါင္းေဆာင္ ဦးေန၀င္းဟာ ႐ုရွား- အေမရိကန္စတဲ့ ႏိုင္ငံေတြလုိ စစ္ေအးေခတ္ အင္အားႀကီး ႏုိင္ငံေတြၾကားမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ တ႐ုတ္- အိႏၵိယလုိ အိမ္နီးခ်င္းႏုိင္ငံေတြ ၾကား ထဲမွာျဖစ္ျဖစ္ ထိန္းညွိဆက္ဆံေရးမွာ အားေကာင္းခဲ့တယ္လုိ႔ ဆုိရမလားပါပဲ။

အခု သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရလက္ထက္မွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံနဲ႔ ဆက္ဆံေရး ေအးစက္ခ်ိန္နဲ႔ အေမရိကန္နဲ႔ ဆက္ဆံေရး ေႏြးေထြးခ်ိန္ေတြဟာ တဆက္တည္းျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ သံုးသပ္သူေတြ အဆုိအရ အေမရိကန္ဟာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံကို ရည္ေမွ်ာ္ၿပီး ျမန္မာကို အခုလုိ ဆက္ဆံေရး တည္ေဆာက္ လာတာ ျဖစ္ တယ္ လုိ႔ ေထာက္ျပတာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ အေမရိကန္ သံအမတ္ႀကီး ခန္႔တာေတာင္မွ တ႐ုတ္အေရး ကြ်မ္းက်င္တဲ့ မစၥတာ ဒဲရက္ မစ္ခ်ယ္လုိ႔ ပုဂၢိဳလ္ကို ေရြးခ်ယ္ခန္႔အပ္ တာက သိသာတယ္လုိ႔ ဆုိၾကတာပါ။

၁၉၄၈ ခုႏွစ္ကတည္းက ကန္-ျမန္မာ သံတမန္ ဆက္ဆံေရးရွိခဲ့ၿပီး ပါလီမန္ အစိုးရကာလေတြမွာ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက ျမန္မာကို စစ္ေရး၊ စီးပြားေရးစတဲ့ အကူအညီေတြေပးခဲ့ၿပီး ၂ ႏိုင္ငံ သံတမန္ ဆက္ဆံေရး အားေကာင္းခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၅၀ ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္က ျမန္မာကုိ စစ္ေရးပစၥည္း အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၂၁ သန္းဖုိးေလာက္ ကူညီေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို ႏွစ္ႏိုင္ငံ ဆက္ဆံေရးက အားေကာင္းခဲ့တာပါ။

၁၉၅၃ ခုႏွစ္တုန္းကေတာ့ အေမရိကန္ ဒုသမၼတ ရစ္ခ်တ္ နစ္ဆင္က ျမန္မာျပည္ကို လာေရာက္ လည္ပတ္ခဲ့ ဖူးပါတယ္။၁၉၆၄ ခုႏွစ္ေနာက္ပုိင္း ဦးေန၀င္း အစုိးရလက္ထက္မွာ အေမရိကန္ဆီက အကူအညီေတြ မယူဘဲေနရာက တုိင္းျပည္ရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြနဲ႔ ဦးေန၀င္းဟာ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္ေလာက္က အကူအညီေတြျပန္ရဖုိ႔ အေမရိကန္ကို ေတာင္းဆုိခဲ့ပါတယ္။

တကယ္ဆုိရင္ ကန္-ျမန္မာ ႏွစ္ႏုိင္ငံ ဆက္ဆံေရးဟာ ျမန္္မာ႐ွင္ဘုရင္ တပါးျဖစ္တဲ့ မင္းတုန္းမင္း လက္ထက္ က စတင္ခဲ့တာပါ။ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ဆက္ဆံေရး ေျပလည္ဖုိ႔ အေျမာ္အျမင္ရွိတဲ့ မင္းတုန္းမင္းက စတင္ကာ ၁၈၅၆ ခုႏွစ္က သံတမန္ ဆက္ဆံေရး တံခါးကိုဖြင့္ခဲ့ၿပီး သ၀ဏ္လႊာ ပို႔ခဲ့ပါတယ္။

ထုိစဥ္က အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုမွာ ျပည္တြင္းစစ္နဲ႔ ေက်းကြ်န္စနစ္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြ ရင္ဆုိင္ေနခဲ့ ရေပမယ့္ အေရွ႕ေတာင္ အာရွက ျမန္မာႏုိင္ငံအေပၚ အေတာ္စိတ္၀င္စားခဲ့လုိ႔ အေမရိကန္သမၼတ ဂၽြန္ျဗဴ ကန္နန္ဟာ ၁၈၅၇ ခုႏွစ္က မင္းတုန္းမင္းဆီကို စာခြ်န္လႊာ ျပန္လည္ ေပးပို႔ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီေနာက္ပိုင္း ျမန္မာဟာ ၿဗိတိသွ် ကိုလုိနီလက္ေအာက္ က်ေရာက္ၿပီး ကန္-ျမန္မာ ဆက္ဆံေရးလည္း မရွိခဲ့ ေတာ့ပါဘူး။

ဒါေပမယ့္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးရခ်ိန္မွာေတာ့ အေမရိကန္ သမၼတ ထ႐ူးမင္းကိုယ္တုိင္ သ၀ဏ္လႊာေပးပို႔ အသိအမွတ္ျပဳခဲ့ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း အေမရိကန္ သ႐ံုးစိုက္ကာ ႏွစ္ႏိုင္ငံ သံတမန္ ဆက္ဆံေရးေတြ ျပန္လည္ တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကတာပါ။

အခုလို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ကန္-ျမန္မာ ႏွစ္ႏုိင္ငံ ဆက္ဆံေရးေတြ နိမ့္လိုက္ ျမင့္လိုက္ျဖစ္ေနရာကေန လက္ရွိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ေဖာ္ေဆာင္ေနတယ္ဆုိတဲ့ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္နဲ႔ အေမရိကန္ သမၼတ ဘားရက္ အုိဘားမားတုိ႔ရဲ႕ ေဆြးေႏြးမႈေတြကေန ျမန္မာအေနနဲ႔ ဘယ္ေလာက္ ေကာင္းက်ိဳးေတြ ျဖစ္ ထြန္း လာမလဲ ဆုိတာကေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္ရဦးမွာပါ။

Irrawaddy