စကတည္းက ယဥ္သကို ျဖစ္ေနတဲ့ ဆီးရီးယား ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပြဲ

ဆီးရီးယားက ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္လွတဲ့ ျပည္တြင္းစစ္ကို အဆံုးသတ္ႏိုင္ဖို႔ အခုအခ်ိန္အထိ အႀကီးမားဆံုး တြန္းအားေပးမႈလို႔ ဆိုရမယ့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲရဲ႕ အနာဂတ္ဟာ ဇန္န၀ါရီ ၃၁ ရက္မွာ အႀကီးအက်ယ္ မေရမရာ ျဖစ္သြားပံုရပါတယ္။ စီစဥ္ထားတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲကို စိတ္အားထက္သန္စြာနဲ႔ စမယ္မွ မၾကံေသး၊ အဓိက အတိုက္အခံအုပ္စုက ေဆြးေႏြးပြဲကေန ထြက္သြားမယ္လို႔ ၿခိမ္းေျခာက္ေနပါတယ္။

ဇန္န၀ါရီ ၃၀ ရက္ အေႏွာင္းပိုင္းမွာ ဂ်ီနီဗာကို ေရာက္လာတဲ့ ပင္မအတိုက္အခံအဖြဲ႕ရဲ႕ ကိုယ္စားလွယ္ေတြက ဆီးရီးယားသမၼတ ဘာရွားအယ္အာဆတ္ရဲ႕ အစုိးရအဖြဲ႕နဲ႔ ေဆြးေႏြးဖို႔ကို ျငင္းဆိုလိုက္ပါတယ္။ အဲဒီအဖြဲ႕ဟာ ဆီးရီးယားက အဓိက အတိုက္အခံအဖြဲ႕ေတြကို ကိုယ္စားျပဳပါတယ္။

အဆင့္ျမင့္ ေစ့စပ္ညႇိႏႈိင္းေရးေကာ္မတီ (HNC) က ဇန္န၀ါရီ ၃၁ ရက္မွာ ကုလသမဂၢ အထူးသံတမန္ စတက္ဖင္ဒီမစ္တူရာနဲ႔ ေတြ႕ဆံုဖို႔ စီစဥ္ထားၿပီး ပိတ္ဆို႔၀န္းရံခံထားရတဲ့ ၿမိဳ႕ေတြထဲကို လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားတဲ့ အကူအညီေတြ ပထမဆံုးေရာက္ရွိေရး၊ အရပ္သားေတြကို ဗံုးၾကဲတိုက္ခိုက္ေနမႈ ရပ္စဲေရးနဲ႔ ရာနဲ႔ခ်ီတဲ့ အက်ဥ္းသားေတြကို လႊတ္ေပးေရးေတြအတြက္ ေတာင္းဆိုမွာျဖစ္ပါတယ္။

“အစိုးရက ဒီျပစ္မႈေတြကို ဆက္ၿပီးက်ဴးလြန္ေနတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အခိုင္အမာ ရပ္တည္ေနမယ္ဆိုရင္ HNCကိုယ္စားလွယ္ေတြ ဂ်ီနီဗာမွာေရာက္ေနတာ တရားမွ်တမွာ မဟုတ္ပါဘူး”လို႔ ေစ့စပ္ညႇိႏႈိင္းေရးမွဴး ရီအက္ဟီဂ်က္က ဇန္န၀ါရီ ၃၀ ရက္မွာ အြန္လိုင္းကို တင္ခဲ့တဲ့ ထုတ္ျပန္ခ်က္တစ္ရပ္မွာ သတိေပးထားပါတယ္။

“ကုလသမဂၢနဲ႔ ကမၻာ့အင္အားႀကီး ႏုိင္ငံေတြအေနနဲ႔ ဒီလိုခ်ဳိးေဖာက္ေနမႈေတြကို ရပ္တန္႔သြားေအာင္ လုပ္ႏုိင္စြမ္းမရွိရင္ ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕အေနနဲ႔ ဒီမစ္တူရာကို သူ႔ရဲ႕ေစ့စပ္ ညႇိႏႈိင္းေရးအဖြဲ႕ကို ႐ုပ္သိမ္းဖို႔ ရည္ရြယ္တာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေၾကာင္းၾကားရမွာျဖစ္ပါတယ္”လို႔လည္း သူက ဆိုထားပါတယ္။

လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားမႈ အေနအထားက ဆိုးဆိုးရြားရြား ျဖစ္ေနတာကို မီးေမာင္းထိုးျပတဲ့အေနနဲ႔ နယ္စည္းမျခား ဆရာ၀န္မ်ားအဖြဲ႕ (MSF) က အစိုးရတပ္ ဒါမွမဟုတ္ သူပုန္တပ္ေတြက ပိတ္ဆို႔ထားတဲ့ ၿမိဳ႕ေပါင္း ၁၂ ၿမိဳ႕ထက္ မနည္းထဲက တစ္ၿမိဳ႕ျဖစ္တဲ့ မာဒါယာၿမိဳ႕မွာ ေနာက္ထပ္လူေပါင္း ၁၆ ဦး အစာငတ္ၿပီး ေသသြားတဲ့အေၾကာင္း ဇန္န၀ါ ရီ ၃၀ ရက္မွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားမႈဆိုင္ရာ အကူအညီေတြ အႀကီးအက်ယ္ လိုအပ္ေနတဲ့ လူေပါင္း ၄ ဒသမ ၅ သန္းေက်ာ္ဟာ တိုက္ပြဲေတြ ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ အရမ္းကို ၀င္ထြက္ရခက္တဲ့ ေနရာေတြမွာ ေနထိုင္ေနတယ္လို႔ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ၾကက္ေျခနီေကာ္မတီ (ICRC) က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ဇန္န၀ါရီ ၂၉ ရက္မွာ ေျခာက္လၾကာ စီစဥ္ထားတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပြဲစဖို႔ ျပင္ေနတုန္းမွာ ဂ်ီနီဗာက ဆႏၵျပသူေတြက ျမက္ပင္ေတြနဲ႔ သစ္ရြက္ေတြကို ပိတ္ဆို႔ ၀န္းရံခံထားရတဲ့ စြပ္ျပဳတ္ရယ္လို႔ သာမန္ဆီးရီးယားႏုိင္ငံသားေတြရဲ႕ အာမခံခ်က္ကို မီးေမာင္းထိုး ျပခဲ့ပါတယ္။

၂၀၁၁ ခုႏွစ္ကစၿပီး လူေပါင္း ၂၆၀,၀၀၀ ထက္ မနည္း ေသဆံုးခဲ့တဲ့ ဆီးရီးယားစစ္ပြဲဟာ အလြန္႐ႈပ္ေထြးတဲ့ ပဋိပကၡႀကီးျဖစ္ၿပီး ကြဲျပားျခားနားတဲ့ဘက္ေတြ အမ်ားႀကီး ပါ၀င္ေနပါတယ္။ ျပည္ပႏိုင္ငံေတြ အမ်ားႀကီးလည္း ပါ၀င္ေနရာမွာ တူရကီ၊ အီရန္နဲ႔ ပင္လယ္ေကြ႕ႏုိင္ငံေတြအျပင္ အေနာက္တိုင္းႏုိင္ငံေတြလည္း ပါ၀င္ေနပါတယ္။ စက္တင္ဘာလကစၿပီး ႐ုရွားႏိုင္ငံပါ ပါ၀င္လာပါတယ္။

တူရကီဟာ ႐ုရွား ဂ်က္ေလယာဥ္တစ္စင္းကို ပစ္ခ်ခဲ့ၿပီး ႏွစ္လအၾကာမွာ တူရကီက ႐ုရွားက သူ႔ေ၀ဟင္ပိုင္နက္ကို ထပ္ၿပီးက်ဳးေက်ာ္တယ္လို႔ ဇန္န၀ါရီ ၃၀ ရက္မွာ ထၿပီး ေပါက္ကြဲခဲ့ျပန္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆီးရီးယားပဋိပကၡမွာ ပါ၀င္ေနတဲ့ ျပည္ပအင္အားႀကီးႏုိင္ငံေတြ အမ်ားႀကီးထဲက ႐ုရွားနဲ႔ တူရကီတို႔ အၾကားမွာ ထပ္မံ ရန္စပြားလာျပန္ပါတယ္။

ဆီးရီးယားက မၿငိမ္မသက္မႈေတြေၾကာင့္ အစြန္းေရာက္ IS အဖြဲ႕ဟာ ဆီးရီးယားနဲ႔ အီရတ္က နယ္ေျမေတြ အမ်ားႀကီးကို သိမ္းယူဖို႔ အခြင့္သာသြားၿပီး အဲဒီကေန ေျခကုပ္ယူလို႔ ကမၻာတစ္လႊားမွာ အၾကမ္းဖက္ တိုက္ခိုက္မႈေတြ လုပ္လာပါတယ္။ အထင္ရွားဆံုးကေတာ့ လူေပါင္း ၁၃၀ ေသဆံုးခဲ့တဲ့ ႏို၀င္ဘာ ၁၃ ရက္က ပါရီတိုက္ခိုက္မႈပါပဲ။

ဆီးရီးယား အဓိကအတိုက္အခံအုပ္စုမွ HNC ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ ရီအက္နာဆန္အဂၢါ (ယာ-အေနာက္) က ဇန္န၀ါရီ ၃၀ ရက္တြင္ ဂ်ီနီဗာသို႔ ေရာက္ရွိလာစဥ္ သတင္းေထာက္မ်ားအား စကားေျပာၾကားေနပံု

ဆီးရီးယားလူဦးေရရဲ႕ ထက္၀က္ေလာက္က ေနအိမ္ေတြကို စြန္႔ခြာထြက္ေျပးခဲ့ၾကၿပီး သန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့လူေတြဟာ အိမ္နီးခ်င္း ႏိုင္ငံေတြမွာသာမက ဥေရာပတိုက္မွာပါ ဒုကၡသည္အျဖစ္ ခိုလႈံဖို႔ ႀကိဳးပမ္းေနရပါတယ္။ ဥေရာပတိုက္မွာ ဆီးရီးယား ဒုကၡသည္ေတြ တဖြဲဖြဲ ၀င္ေရာက္လာျခင္းဟာ အဓိက ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ လူမႈေရး အက်ပ္အတည္းႀကီး ျဖစ္လာပါတယ္။

ဇန္န၀ါရီ ၃၀ ရက္မွာ ဆီးရီးယာႏိုင္ငံသားေတြ ပါ၀င္တဲ့ ေရႊ႕ေျပာင္းလာသူေပါင္း ဒါဇင္ေပါင္းမ်ားစြာဟာ တူရကီကမ္းလြန္မွာ သေဘၤာနစ္ျမဳပ္ၿပီး ေသဆံုးခဲ့ရပါတယ္။ ေသဆံုးသူေတြထဲမွာ အမ်ဳိးသမီးေတြနဲ႔ ကေလးေတြလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္အတြင္း ဥေရာပကိုေရာက္ရွိဖို႔ ႀကိဳးစားရင္း ေသဆုံးခဲ့ရတဲ့ အေရအတြက္ဟာ ၄၀၀၀ နီးပါး ရွိပါတယ္။

ဆက္ၿပီး လုပ္ျဖစ္မယ္ဆိုရင္ ဆီးရီးယားႏုိင္ငံသားေတြအၾကား ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးမႈဟာ ျပည္ပက အင္အားႀကီးႏုိင္ငံေတြအားလံုးက ႏို၀င္ဘာ ဗီယင္နာ ေဆြးေႏြးပြဲမွာ ရည္မွန္းခ်က္ႀကီးစြာ ခ်မွတ္ထားတဲ့ လမ္းျပေျမပံုရဲ႕ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္း ျဖစ္လာမွာပါ။

အဲဒီလုပ္ငန္းစဥ္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲေတြကို ၁၈ လအတြင္း က်င္းပေပးဖို႔လည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ထဲမွာ ဆီးရီးယားသမၼတ ဘာရွားအယ္အာဆတ္ရဲ႕အနာဂတ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဘာမွမဆံုးျဖတ္ဘဲ ခ်န္ထားခဲ့ပါတယ္။ စက္တင္ဘာလကစၿပီး ႐ုရွားက ေလေၾကာင္းတိုက္ခိုက္မႈေတြနဲ႔ အကူအညီ ေပးလာတာမို႔ အာဆတ္ရဲ႕တပ္ေတြဟာ စစ္ေျမျပင္ေတြမွာ ေအာင္ပြဲေတြ ရရွိလာပါတယ္။

ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲမွာ ေနာက္ထပ္ ခက္ခဲတဲ့ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကေတာ့ သူပုန္ေတြထဲက ဘယ္အဖြဲ႕ေတြက ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲမွာ ပါ၀င္မလဲဆိုတာပါပဲ။ ဆီးရီးယားအစိုးရအျပင္ သူပုန္အဖြဲ႕ေတြ အားလံုးကေတာ့ အစြန္းေရာက္အဖြဲ႕ေတြျဖစ္တဲ့ IS နဲ႔ အယ္ေကးဒါးအဖြဲ႕နဲ႔ ဆက္ႏႊယ္ေနတဲ့ အယ္ႏုဆရာ တပ္ဦးေတြကို ဖယ္ရွားပစ္ဖို႔ သေဘာတူထားၾကပါတယ္။

အခု HNC ထဲမွာ ပါ၀င္တဲ့ အဖြဲ႕ေတြထဲ မွာ အယ္ႏုဆရာတပ္ဦးနဲ႔ ဆက္ႏႊယ္ေနတာမို႔ အျငင္းပြားဖြယ္ အေကာင္းဆံုး အဖြဲ႕တစ္ဖြဲ႕ျဖစ္ေနတဲ့ အာရာအယ္ရွမ္းအဖြဲ႕ကေတာ့ ဂ်ီနီဗာ ေဆြးေႏြးပြဲမွာ ပါ၀င္ေတာ့မွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ HNC ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ ရီအက္နာဆန္အဂၢါက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

သူပုန္အဖြဲ႕ေတြထဲမွာ အင္အားေကာင္းတဲ့ စစ္တပ္ရွိတဲ့ အယ္အစၥလာမ္အဖြဲ႕ ေရာက္ရွိေနၿပီး ေစ့စပ္ညႇိႏႈိင္းေရးမွဴး တစ္ဦး ပါ၀င္တယ္လို႔ အဂၢါက သတင္းေထာက္ေတြကို ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ HNC ေစ့စပ္ညႇိႏႈိင္းေရး အႀကီးအကဲနဲ႔ အယ္အစၥလာမ္အဖြဲ႕ရဲ႕ စစ္တပ္ကိုယ္စားလွယ္ မိုဟာမက္အယ္လူရွာကေတာ့ အခုထိ ေရာက္မလာေသးဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။

“အဆိုးဘက္ကိုျမင္ဖို႔ အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြ ေနရာတိုင္းမွာရွိေနပါတယ္။ ေအာင္ျမင္မႈတစ္ခုဆီ ေရာက္ရွိဖို႔ လက္ေတြ႕က်တဲ့ ဇာတ္ညႊန္းတစ္ခု ရွိမေနပါဘူး”လို႔ ပါရီၿမိဳ႕အေျခ စိုက္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာနဲ႔ မဟာဗ်ဴဟာဆိုင္ရာ ဆက္ဆံေရးဌာနက ကာရင္ဘီတာက ေျပာပါတယ္။

အခုသီတင္းပတ္အကုန္မွာ စတင္လိုက္တဲ့ ဆီးရီးယား ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲဟာ ဆီးရီးယားႏိုင္ငံေရးအတြက္ တစ္ခုတည္းေသာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တကယ့္တကယ္မွာေတာ့ ေဆြးေႏြးပြဲနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ျပည္ပအင္အားႀကီးႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြား လားရာေတြေရာ သေဘာထားေတြေရာက တူညီမႈမရွိပါဘူး။

ဆီးရီးယား အစိုးရ၊ IS န႔ဲ အယ္ႏုဆရာတို႔ ပါ၀င္တဲ့ အစြန္းေရာက္အဖြဲ႕ေတြနဲ႔ သေဘာထား အလယ္အလတ္ရွိတယ္လို႔ ဆိုရမယ့္ သူပုန္အဖြဲ႕ေတြရဲ႕ သံုးပြင့္ဆိုင္ အားၿပိဳင္မႈသာ မကေတာ့ဘဲ အေမရိကန္ဦးေဆာင္တဲ့ အေနာက္အုပ္စုနဲ႔ အာဆတ္ကို အကာအကြယ္ေပးလိုတဲ့ ႐ုရွားတို႔ရဲ႕ အားၿပိဳင္မႈပါ ျဖစ္လာတာ မို႔ ဆီးရီးယားၿငိမ္းခ်မ္းေရးကေတာ့ အလွမ္းေ၀းလ်က္ ရွိေနဆဲပါပဲ။

Eleven Media Group