လြတ္ေျမာက္မႈအတြက္ လမ္းညႊန္တခု

ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံမွာ က်ေနာ္တို႔ သင္ခန္းစာထုတ္ယူႏိုင္ခဲ့တဲ့ အခ်က္တခ်ဳိ႕ကို ဒီမွာ တင္ျပခ်င္ပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီ အကူးအေျပာင္း လုပ္ေဆာင္ေနၾကတဲ့၊ အၾကမ္းဖက္မႈေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ဟန္႔တားႏိုင္ဖို႔ ႀကဳိးပမ္းေနၾကတဲ့၊ ဆင္းရဲ မြဲေတမႈ တိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ထားၾကတဲ့ လူထုေတြရဲ႕ လူ႔ဘ၀ အရည္အေသြး တုိးတက္ျမင့္မားလာေစဖို႔ ရည္မွန္းခ်က္ထားၾကတဲ့၊ ဒီမိုကေရစီကို ခ်ီတက္ႏိုင္ဖို႔ လူထုေတြ ဆီကို လြတ္ေျမာက္ေရး ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းေနၾကတဲ့ တျခား ကမာၻ႔ႏိုင္ငံအားလံုးအတြက္ ဒီသင္ခန္းစာေတြက အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။

က်ေနာ္ ေလ့လာေတြ႔ရွိခဲ့ရတဲ့ သင္ခန္းစာအားလံုးကို အက်ယ္တ၀င့္ ျပန္ေျပာျပဖို႔ အခ်ိန္ေတာ့ ရွိမွာ မဟုတ္ ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္က အခ်က္ ၅ ခုေတာ့ ေျပာလိုပါတယ္။

ပထမ အခ်က္အေနနဲ႔ အကယ္၍ ခင္ဗ်ားတို႔က အၾကမ္းဖက္မႈ သံသရာစက္၀န္းကို ခ်ဳိးဖ်က္ခ်င္တယ္ ဆိုလို႔ရွိရင္၊ အကယ္၍ ခင္ဗ်ားတို႔က ပိုလို႔ ႂကြယ္၀ခ်မ္းသာတဲ့ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းအတြက္ အေျခခံအုတ္ျမစ္ကို ခ်ခ်င္တယ္ ဆိုလို႔ရွိရင္၊ အကယ္၍ ခင္ဗ်ားတို႔က ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္း လဲေရး ေဆာင္ရြက္ခ်င္တယ္ ဆိုလို႔ရွိရင္၊ အေျခခံက်တဲ့ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈေတြကို စတင္လုပ္ေဆာင္ဖို႔ လိုအပ္ေနၿပီဆိုတာ ေခါင္းေဆာင္ လုပ္ သူေတြက အရင္ဆံုး လက္ခံ သေဘာေပါက္ဖို႔ လိုပါတယ္။

ေတာင္အာဖရိကမွာ ဒီလို ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရမယ္ဆိုတာ က်ေနာ္နဲ႔ အမ်ဳိးသားပါတီ (National Party) ထဲက လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ ေခါင္းေဆာင္ေတြ လက္ခံသေဘာေပါက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔က အသားအေရာင္ ခြဲျခားေရးစနစ္ကို ျပဳျပင္မြမ္းမံေနလို႔ မရေတာ့ပါဘူး။ ဒီစနစ္ကို လူေတြ ပိုမိုလက္ခံ လာေအာင္ ဆိုၿပီး လုပ္လို႔ မရေတာ့ပါဘူး။ ခြဲျခား ေနထိုင္ရမယ္ဆိုတဲ့ အျမင္၊ အယူအဆကို က်ေနာ္တို႔က စြန္႔လႊတ္ၿပီး အတူတကြ ေနထိုင္ရမယ္ဆိုတဲ့ ေမွ်ာ္ျမင္ခ်က္ ကို ေပြ႔ပိုက္လက္ခံဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ တစုတစည္းတည္းေသာ ညီညြတ္တဲ့ ေတာင္အာဖရိက ႏိုင္ငံဆိုတာမ်ဳိးပါ။ အားလံုးအတြက္ တန္းတူညီမွ် အခြင့္အေရးရွိၿပီး ခြဲျခားဆက္ဆံမႈေတြ နိဂံုးခ်ဳပ္ အဆံုးသတ္ရပါမယ္။ ဒါေပမယ့္ ကိုလိုနီစနစ္ ဖ်က္သိမ္းေရးကို အလ်င္အျမန္ လုပ္ေဆာင္လိုက္လို႔ မတည္ၿငိမ္မႈ အ႐ႈပ္အေထြး ျပႆနာေတြၾကားထဲ က်န္အာဖရိက ႏိုင္ငံေတြ က်ေရာက္ ခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီ အေျခအေနေတြ ကေနတဆင့္ အာဏာရွင္ေတြ၊ စစ္၀ါဒီေတြ လက္ေအာက္ ေနာက္ထပ္ က်ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလို အေျခအေနမ်ဳိး မျဖစ္ရေလေအာင္ က်ေနာ္တို႔ ေတာင္အာဖရိက ႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ေသခ်ာေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။

ဆိုလိုတာက အေျခခံက်က် ေျပာင္းလဲရေတာ့မယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔က လက္ခံ သေဘာေပါက္ပါတယ္။ ၁၈၀ ဒီဂရီ အခ်ဳိးအေကြ႔ကို လွည့္ေျပာင္း ရေတာ့မွာပါ။ အလားတူပဲ သမၼတ မင္ဒဲလားနဲ႔ အာဖရိကန္ အမ်ဳိးသား ကြန္ဂရက္ (ANC) က ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းေတြကလည္း သူတို႔အေန နဲ႔ ေတာ္လွန္စစ္ကို ဆင္ႏႊဲလို႔ မေအာင္ျမင္ႏိုင္ဘူး ဆိုတာကို လက္ခံလာရပါတယ္။ အင္အားသံုးၿပီး အာဏာရေရး လုပ္ေဆာင္မယ္ဆိုတဲ့ အျမင္ကို စြန္႔လႊတ္ၾကၿပီး ဒီမိုကေရစီ နည္းလမ္းနဲ႔ အာဏာရယူမယ္ဆိုတာ လက္ခံလာၾကရပါတယ္။

က်ေနာ္တို႔က ညိွႏိႈင္း အေပးအယူ လုပ္ခဲ့ရပါတယ္။ ႏွစ္ဖက္စလံုးက လုပ္လည္းလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ပဲ ရလဒ္အေနနဲ႔ ေနာက္ပိုင္းေဆြးေႏြးပြဲေတြ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့တာပါ။ ဒါေၾကာင့္ အေျခခံ က်တဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြကို စတင္လုပ္ေဆာင္ဖို႔ လိုအပ္ေနၿပီဆိုတာ ေခါင္းေဆာင္ေတြ လက္ခံ လာေအာင္ အရင္ဆံုး လုပ္ရပါမယ္။

ဒုတိယ အခ်က္အေနနဲ႔ အင္အားစုအားလံုး ပါ၀င္ႏိုင္တဲ့ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြး ပြဲေတြကေန ေပၚထြက္လာတဲ့ သေဘာတူညီမႈေတြကို အေျခခံမွသာ ဘယ္လို ႏိုင္ငံေရးစနစ္သစ္မ်ိဳးမဆို ေအာင္ျမင္ၾကမွာပါ။ “အင္အားစု အားလံုး ပါ၀င္တဲ့” ေတြ႔ဆံု ေဆြးေႏြးပြဲေတြ ဆိုတာကို ဒီေနရာမွာ ဘာ့ေၾကာင့္ က်ေနာ္ အေလးေပး ေဖာ္ျပ ရတာပါလဲ။ ပဋိပကၡ အမ်ားစုမွာ အင္အားစု အမ်ားအျပားက အေၾကာင္းအခ်က္ အမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔၊ စိုးရိမ္ပူပန္ခ်က္ အမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔၊ ေမွ်ာ္ျမင္လိုလားခ်က္ အမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနၾကပါတယ္။

အားလံုးက တညီတညြတ္တည္း လက္ခံတဲ့ သေဘာတူညီမႈကို ရယူႏိုင္ပါမွ၊ “အေျခခံ ဥပေဒအသစ္ကို ငါတို႔ပိုင္တယ္။ ေစ့စပ္ညွိႏိုင္းၿပီး ရလာတဲ့ သေဘာတူညီခ်က္ေတြထဲက အေျခခံမူေတြကို ငါတို႔ပိုင္တယ္” လို႔ ေျပာတဲ့ ျပည္သူအမ်ားစု ပါ၀င္တဲ့ သေဘာတူညီခ်က္ျဖစ္ပါမွ အဲဒီသေဘာတူညီခ်က္ က ေရရွည္ တည္တံ့ခိုင္ၿမဲမွာပါ။

ဒီအခ်က္ကေန က်ေနာ္ တတိယအခ်က္ကို ဆြဲယူေဖာ္ျပလိုပါတယ္။ အဲသလို ညိွႏိႈင္းေဆြးေႏြးပြဲေတြမွာ၊ ညိွႏိႈင္းေဆြးေႏြးပြဲေတြ ကေနရလာတဲ့ သေဘာတူညီခ်က္ေတြမွာ ပဋိပကၡထဲ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတဲ့ အင္အားစုေတြရဲ႕ က်ဳိးေၾကာင္း ဆီေလ်ာ္တဲ့ စိုးရိမ္ပူပန္ခ်က္ေတြ၊ ေမွ်ာ္ျမင္ လိုလားခ်က္ေတြ အားလံုးကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားေပးရပါမယ္။ ဆိုလိုတာက အင္အားစု အားလံုးက အနစ္နာခံ ေပးဆပ္ရမယ္။ ဆိုလိုတာက ညိွႏိႈင္းေဆြးေႏြးပြဲေတြကေန ေအာင္ျမင္သူနဲ႔ ႐ံႈးနိမ့္သူဆိုၿပီး ေပၚထြက္တာမ်ဳိး မျဖစ္ေစရပါဘူး။

က်ေနာ္ ဆိုလိုခ်င္တာက ပါ၀င္တက္ေရာက္ၾကသူ အင္အားစု အားလံုးအေနနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ အေရးႀကီး ကိစၥရပ္ေတြကို သက္ဆိုင္ရာ မဲဆႏၵနယ္ပယ္ေတြမွာ ျပန္လည္ ေဆြးေႏြးတင္ျပႏိုင္ေအာင္ အခ်ိန္ လံုလံုေလာက္ေလာက္ ရဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ “က်ေနာ္တို႔က ကိစၥရပ္ က၊ ခ၊ ဂ ေတြမွာ အေလွ်ာ့ေပးရမယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔က ကိစၥရပ္ ဃ၊ င နဲ႔ စ မွာေတာ့ ျပန္ရ စရာရွိပါတယ္။ ကိစၥရပ္ ဃ၊ င နဲ႔ စ ေတြက က်ေနာ္တို႔အတြက္ အလြန္ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔က က၊ ခ နဲ႔ ဂ ကို စြန္႔လႊတ္လိုက္ၾကရေအာင္” စသည္ျဖင့္ ျပန္ရွင္းျပႏိုင္ေစရပါမယ္။

ေတာင္အာဖရိက ႏိုင္ငံမွာေတာ့ ဒီလို ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ မလုပ္ခ်င္ဘဲနဲ႔ လုပ္ခဲ့ရတဲ့ ရင္နာစရာ အေလွ်ာ့ေပး မႈေတြကို ႏွစ္ဖက္စလံုးက လုပ္ခဲ့ရပါတယ္။ ၀မ္းနည္းေၾကကြဲဖြယ္ ေကာင္းတာ က ေဆြးေႏြးျငင္းခုန္မႈ အသစ္တခုကို ၿပီးခဲ့တဲ့ လအနည္းငယ္မွာ ANC က စတင္လုပ္လာတာပါ။ သူတို႔က ၁၉၉၃ ခုႏွစ္နဲ႔ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ေတြမွာ ရရွိထားခဲ့တဲ့ သေဘာတူညီခ်က္ေတြကို ျပန္လို႔ စိစစ္သံုးသပ္ ခ်င္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ ဒီကိစၥက စိတ္အေႏွာက္အယွက္ ျဖစ္ဖြယ္ပါ။ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ တည္ၾကည္စြာ ခ်ဳပ္ဆိုထားတဲ့ သေဘာတူ ညီခ်က္ေတြရဲ႕ အေျခခံ အုတ္ျမစ္ေတြကို ျပန္တူးဆြ တိုက္ခိုက္ခ်င္၊ ေမးခြန္း ထုတ္ခ်င္ ေနၾကတာပါ။ ဒီသေဘာတူညီ ခ်က္ေတြေၾကာင့္ပဲ ေတာင္အာဖရိကႏုိင္ငံသစ္ တည္ေထာင္ ႏိုင္ ခဲ့ၾကတာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီလို ေမးခြန္းထုတ္ တိုက္ခိုက္ေနတာက သီးျခားကိစၥပဲ ျဖစ္ၿပီး သီးျခား ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြ ရွိေနပါတယ္။။

က်ေနာ္ ေထာက္ျပလိုတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ ေတြ႔ဆံုညိွႏိႈင္းမႈေတြမွာ အေပးအယူ ရွိၾကရပါမယ္။ လူတိုင္းက နာက်င္မႈေတြလည္း ခံစားၾကရပါမယ္။ ဒါေပမယ့္ လူတိုင္းဟာလည္း အခု ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈ ေတြက တဆင့္ ေက်နပ္ အားရမႈ တစံုတရာလည္း ခံစားရရွိၾကရပါလိမ့္မယ္။

စတုတၳအခ်က္ကေတာ့ ညီညြတ္မႈနဲ႔ မတူကြဲျပားမႈ ႏွစ္ခုၾကားထဲမွာ မွ်တတဲ့ အေျခအေနတခုကို ရေအာင္ ယူႏိုင္ဖို႔ လိုပါတယ္။ ကမာၻေပၚမွာ ရွိေနတဲ့ ဒီေန႔ ပဋိပကၡအမ်ားစုကို စဥ္းစားၾကည့္လိုက္ပါ။ အမ်ားစုက ႏိုင္ငံေတြ အခ်င္းခ်င္းၾကားမွာ ျဖစ္ေနၾကတာ မဟုတ္ဘဲ ႏိုင္ငံတခုထဲမွာ ေနထိုင္ေနၾက တဲ့ ျပည္သူအခ်င္းခ်င္းၾကားမွာ ျဖစ္ပြားေနတာပါ။ အခုကာလမွာ ႏိုင္ငံတခုနဲ႔ တခုအၾကား၊ အမ်ဳိးသားအစိုးရ တခုနဲ႔တခုအၾကား ျဖစ္တဲ့ စစ္ပြဲေတြက သိပ္မရွိေတာ့ပါဘူး။

(၂၀၁၁ ခုႏွစ္အတြင္း) မၾကာေသးခင္က ေလ့လာမႈတခုအရ ကမာၻေပၚမွာ အၾကမ္းဖက္မႈ အျပင္းအထန္ဆံုး ပဋိပကၡ ၂၅ ခု အနက္ ၂ ခုကပဲ ႏိုင္ငံတခုနဲ႔ တခုအၾကား ျဖစ္တာပါ။ ပဋိပကၡ ၂၃ ခုက ႏိုင္ငံနယ္နိမိတ္ တခုအတြင္း မွာ ေနထိုင္ၾကတဲ့ ျပည္သူေတြ အခ်င္းခ်င္းၾကားမွာ ျဖစ္ၾကတာပါ။ ဘာသာစကား ယဥ္ေက်းမႈ သမိုင္းေနာက္ခံ အမ်ားစုတူတဲ့ ႏိုင္ငံသားေတြ အခ်င္းခ်င္းၾကားထဲမွာ ျဖစ္ပြားၾကတာပါ။

ကြဲျပားျခားနားမႈကို ဘယ္လို ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းၾကမလဲ၊ ဘယ္လို စီမံခန္႔ခြဲၾကမလဲ ဆိုတာကေတာ့ ခက္ခဲတဲ့ အပိုင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ခင္ဗ်ားတို႔က ျပႆနာေတြကို ေျဖရွင္းခ်င္တယ္ ဆိုရင္ေတာ့၊ အသြင္ကူးေျပာင္းေန တဲ့ ႏိုင္ငံတခုမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆာင္က်ဥ္းေပး ခ်င္တယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ညီညြတ္မႈ (ႏိုင္ငံတခုုလံုးသေဘာ) နဲ႔ ကြဲျပားျခားနားမႈ (ႏိုင္ငံတခု ျဖစ္ေပၚေစရန္ ဖန္တီး တည္ေဆာက္ေပးထားတဲ့ အုပ္စုမ်ား) အၾကား မွ်တတဲ့ အေျခအေနတခုကို ဖန္တီးေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။

သူတို႔ကို ကြက္ခ်န္ ပစ္ပယ္ထားတယ္ ဆိုတာမ်ဳိး အေရးႀကီးတဲ့ တိုင္းရင္းသား လူနည္းစုေတြ စိတ္ထဲ ခံစားေစလို႔ မျဖစ္ပါဘူး။ သူတို႔က ႏိုင္ငံတခုလံုးကို တည္ေဆာက္ဖို႔ အေရးႀကီးတဲ့ မဲဆႏၵနယ္ အစိတ္ အပိုင္းေတြ လို႔ အသိအမွတ္ ျပဳၾကရပါမယ္။

ေနာက္ၿပီးေတာ့ အထက္ေဖာ္ျပပါ အခ်က္အားလံုးအျပင္ အၾကမ္းဖက္ ပဋိပကၡေတြက လြန္ေျမာက္ လာတဲ့ ႏိုင္ငံေတြအေနနဲ႔ ျပႆ နာေတြကို ေျဖရွင္းဖို႔ ေဖာ္ျမဴလာ (ေဆးနည္းကား) လိုပါ တယ္။ ေတာင္ အာဖရိက မွာေတာ့ အဲဒီ ျပႆနာေတြကို ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ ရာဇ၀တ္မႈမ်ားလို႔ ေခၚဆို ၾကပါတယ္။ တဦးခ်င္း တေယာက္ခ်င္း ခ်မ္းသာႂကြယ္၀ဖို႔ က်ဳးလြန္ၾကတာ မဟုတ္ဘဲ ျမင့္ျမတ္တယ္လို႔ ယံုၾကည္တဲ့ကိစၥတခု အေရးေတာ္ပံု တခုအတြက္ ႏိုင္ငံေရး ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ က်ဴးလြန္ၾကတဲ့ ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈေတြပါ။

ေအာင္ျမင္တဲ့ ညိွႏိႈင္းေဆြးေႏြးပြဲေတြ မျဖစ္ေအာင္ ပိတ္ဆို႔ ဟန္႔တားေနတဲ့ ႀကီးမားတဲ့ အေၾကာင္း ကိစၥတခု ႏိုင္ငံအမ်ားစုမွာ ရွိတတ္ပါတယ္။ ဒီကိစၥက အေျခအေနေတြကို ေျပာင္းလဲလာေစဖို႔ ဒီမိုကေရစီ ကို ေျပာင္းလဲဖို႔ ပိုမိုလြတ္လပ္တဲ့ အေျခအေနကို ဖန္တီးဖို႔ ေခါင္းေဆာင္ေတြအေနနဲ႔ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ မႈေတြ စတင္ မလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေအာင္ တားဆီးထားတဲ့ ကိစၥလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကိစၥကို ေမးခြန္း ၂ ခုနဲ႔ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေဖာ္ျပႏိုင္ ပါတယ္။ “အကယ္၍ ငါသာ အာဏာ လက္လြတ္သြားခဲ့ရင္ ငါ ေထာင္က် မွာလား၊ငါ့ကို လက္စားေခ်ၾကမွာလား” ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဇင္ဘာေဘြမွာရွိတဲ့ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြက ေရာဘတ္ မူဂါဘီကို ၀ိုင္း၀န္း က်ားကန္ ေပးေနၾကပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ သူ႔အစိုးရ လက္ထက္မွာ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြ က်ဴးလြန္ေဆာင္ရြက္ထားခဲ့တဲ့ ကိစၥေတြ အတြက္ သူတို႔ကို ျပန္လည္ လက္စားေခ်မလားလို႔ စိုးရိမ္ေနၾကပါတယ္။ အျခားႏိုင္ငံေတြမွာလည္း အလားတူ ျဖစ္ပ်က္ၾကတာပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ခင္ဗ်ားတို႔က ေဖာ္ျမဴလာ (ေဖာ္နည္းကား) တခုကို ရွာေဖြဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ေတာင္အာဖရိက အေနနဲ႔ေတာ့ အတိုင္းအဆ ႀကီးမားတဲ့ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာ ခြင့္ ေဖာ္ျမဴလာကို ခ်မွတ္ေဆာင္ ရြက္ခဲ့ပါတယ္။ အမွန္ေျပာရရင္ က်ေနာ္လိုလားတဲ့ အေျခအေန ထက္ေတာင္ ေက်ာ္လြန္ သြားခဲ့ပါတယ္။

ANC အဖြဲ႔က လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ကို ျပစ္မႈရဲ႕ ႀကီးေလးမႈ အတိုင္းအတာ မခြဲျခားဘဲ ေပးရမယ္လို႔ အတင္းအက်ပ္ တိုက္တြန္းပါတယ္။ က်ေနာ္ကေတာ့ နမီးဘီးယားႏိုင္ငံမွာ က်င့္သံုးခဲ့တဲ့ ႏိုဂါ့ဒ္မူ (Norgaard principles) ကို သေဘာက်ပါတယ္။ သူတို႔က လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ကို အတည္ျပဳေပးပါတယ္။ မွန္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေသြးေအးေအးနဲ႔ လူသတ္တဲ့ ကိစၥမ်ဳိးေတြ၊ လုပ္ႀကံသတ္ျဖတ္မႈမ်ဳိးေတြ၊ မုဒိမ္းက်င့္တာေတြ၊ အလားတူျပစ္မႈေတြ အႀကံဳးမ၀င္ပါဘူး။ စစ္ဥပေဒေတြ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြရဲ႕ ေဘာင္ကိုေက်ာ္တဲ့ လုပ္ရပ္မ်ဳိးေတြအတြက္ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ကို ေတာင္းဆုိတာက မမွန္ကန္ မမွ်တႏိုင္ပါဘူး။

သမၼတ မင္ဒဲလားနဲ႔ သူ႔ရဲ႕အဖြဲ႔ကို ရင္နာနာနဲ႔ အေပးအယူျပဳခဲ့ရတဲ့ ကိစၥတခုကို က်ေနာ္ ျပန္ၿပီး အမွတ္ရေနပါေသးတယ္။ ေသြးေအးေအးနဲ႔ လူသတ္ခဲ့တဲ့ လူသတ္သမားတဦး၊ လူအမ်ား ထိုင္ေနၾက တဲ့ ေသာက္စားေန ၾကတဲ့ စားေသာက္ဆိုင္ ဘားတခုထဲကို လက္ပစ္ဗံုးပစ္သြင္းခဲ့တဲ့ လူသတ္သမားတဦးကို က်ေနာ္တို႔က လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ေပးခဲ့ရတဲ့ ကိစၥပါ။ သူ႔လုပ္ရပ္ေၾကာင့္ လူ ၆ ဦး ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔က လူျဖဴတဦးအတြက္ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ကိုလည္း သေဘာတူညီခဲ့ ရပါတယ္။ သူက ဘတ္စကားေပၚက လူေတြကို ႐ိုင္ဖယ္ေသနတ္နဲ႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ ပစ္ခဲ့ၿပီး လူ ၁၀ ဦး ေသဆံုးေအာင္ ပစ္ခဲ့သူပါ။ ပစ္ခတ္ရတဲ့ အေၾကာင္းကေတာ့ ကားစီးလာသူေတြက လူမည္းေတြ ျဖစ္ေနလို႔ပါပဲ။

က်ေနာ္ ဒီ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ေတြကို မေပးခ်င္ခဲ့ပါဘူး။ ANC ဘက္က အတင္းအက်ပ္ ေတာင္းဆို ပါတယ္။ က်ေနာ္ အေပးအယူ လုပ္ခဲ့ရတဲ့ ကိစၥေတြထဲမွာ ရင္အနာဆံုးနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ရတဲ့ ကိစၥေတြပါ။ ဒါေပမယ့္ ေရွ႕ကို ဆက္သြားႏိုင္ဖို႔ ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ ဒီလိုလုပ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါမွပဲ အေပးအယူ ညိွႏႈိင္း သေဘာတူညီမႈေတြ ရရွိႏိုင္မွာပါ။ ဒီလိုျပႆနာေတြကေတာ့ အၾကမ္းဖက္ပဋိပကၡေတြကေန လြတ္ေျမာက္ လာတဲ့ ႏိုင္ငံတိုင္းမွာ ေပၚလာတတ္မယ့္ ျပႆနာမ်ဳိးေတြပါ။ ဒီလိုျပႆနာေတြက မူ၀ါဒအေျခခံအေပၚ ရပ္တည္ၿပီး ေျဖရွင္းၾကရမယ့္ ျပႆနာေတြပါ။ အာဏာကို စြန္႔လႊတ္ၾကရမယ့္ သူေတြရဲ႕ အေၾကာက္တရား ကို ရလာမယ့္ အေျဖေတြက ေျပေပ်ာက္ေအာင္ လုပ္ေပးသင့္ပါတယ္။ ေပးဖို႔ အဆင့္သင့္မျဖစ္ေသးတဲ့ တန္ဖိုးေတြကို ေပးစရာမလုိဘူးလို႔လည္း သူတို႔ကို အာမခံ ေျပာၾကားသင့္ပါတယ္။ ဒီလို သင္ခန္းစာေတြက အီဂ်စ္၊ တူနီးရွား၊ ဒီကေန႔ လစ္ဗ်ား၊ ကြန္ဂို၊ ဆူဒန္၊ ျမန္မာနဲ႔ ဆီးရီးယား၊ အစၥေရးနဲ႔ ပါလက္စတိုင္း ႏိုင္ငံေတြ မွာလည္း အသံုးတည့္မယ္လို႔ က်ေနာ္္ယူဆပါတယ္။

အခုလို ျပႆနာ ျဖစ္ေနရတဲ့ ေနရာေဒသေတြမွာ ဘာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးအရေရွ႕ကို မတိုးတက္ႏိုင္တာ လဲလို႔ ခင္ဗ်ားတို႔ စိစစ္ သံုးသပ္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္၊ အၾကမ္းဖက္မႈနဲ႔ ဖိႏွိပ္မႈ သံသရာစက္၀န္းကို ေခ်ဖ်က္ ဖို႔ ေခါင္းေဆာင္ေတြက ဘာေၾကာင့္ လက္ဦးမႈရယူ မလုပ္ကိုင္ၾကတာလဲ ဆိုတာကို ခင္ဗ်ားတို႔ စိစစ္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္၊ ညိွႏိႈင္းအေျဖရွာ အေပးအယူလုပ္တဲ့ လမ္းေၾကာင္းကို ဘာေၾကာင့္ မရွာေဖြႏိုင္ၾက တာလဲ ဆိုတာကို ခင္ဗ်ားတို႔ စိစစ္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ အခုေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ အခ်က္ေတြက ကမာၻႀကီး ရဲ႕ ျပႆနာျဖစ္ေန တဲ့ ေနရာေဒသေတြမွာ ျပႆနာေတြ ေျပလည္ေစဖို႔အတြက္ ႏွလံုးသားနဲ႔ နာယူရမယ့္ သင္ခန္းစာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ႏိုင္ငံေရး သိပၸံပညာရွင္ ဖရန္စစ္ ဖူကူယားမားက “အခုအခ်ိန္ဟာ သမိုင္းရဲ႕ နိဂံုးခရီးဆံုး” လို႔ ေျပာသြားခဲ့ ပါတယ္။ ဂုဏ္သေရရွိ လူႀကီးမင္းမ်ားခင္ဗ်ား၊ သမိုင္းဟာ မဆံုးေသးပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔က သမိုင္းကို ေနာက္ တႀကိမ္ ျပန္ေရးေနၾကပါၿပီ။ အစြန္းေရာက္ အစၥလမ္ အၾကမ္းဖက္၀ါဒဟာ ေခတ္သစ္တခု အျဖစ္ ျပန္လို႔ ေပါက္ဖြား ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနပါတယ္။ လူေတြ ေျပာဆိုေနၾကတဲ့ အရင္းရွင္စနစ္ က်ဆံုးခန္း၊ ဒါမွမဟုတ္ ပိုလို႔ တိတိက်က် ေျပာရရင္ က်ေနာ္တို႔ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ က်င့္သံုးခဲ့ၾကတဲ့ အရင္းရွင္စနစ္ ပံုစံမ်ဳိးရဲ႕ က်ဆံုးခန္း စတာေတြက ေခတ္သစ္တခုကို ဖန္တီးေနၾကပါတယ္။ သမိုင္းဟာ ၿပီးဆံုးစရာ အေၾကာင္းမရွိပါဘူး ခင္ဗ်ား။

ANC မွာရွိတဲ့ က်ေနာ့္ရဲ႕ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြ ႀကိဳက္လို႔ ေျပာေျပာေနတတ္ တဲ့ စကားရွိပါတယ္။ “တိုက္ပြဲက ဆက္ရွိေနဦးမယ္။ အၿမဲတမ္း ဆက္ရွိေနပါ လိမ့္မယ္”။

(အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု ဝါရွင္တန္ၿမိဳ႕ေတာ္ရွိ ႏိုင္ငံျခားေရး မူဝါဒဆိုင္ရာ လီဂါတန္ အင္စတီက်ဳ (Legatum Institute) ႏွင့္ Foreign Policy မဂၢဇင္းတို႔ ပူးတြဲက်င္းပေသာ ဒီမိုကေရစီ ဓာတ္ခြဲခန္း (Democracy Lab) ဖြင့္ပြဲအျဖစ္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ မတ္လ ၅ ရက္ေန႔က ေျပာၾကားသည့္ ေတာင္အာဖရိက သမၼတေဟာင္း အက္ဖ္ ဒဗလ်ဴ ဒီကလပ္ (F. W. de Klerk) ၏ မိန္းခြန္းမွ ေကာက္ႏုတ္ေဖာ္ျပ ျခင္း ျဖစ္ ပါသည္။)

Irrawaddy